MALATYA SURP YERRORTUTYUN/ÜÇ HORAN (Taş kilise/Taşhoron) ERMENİ KİLİSESİ

Malatya Büyükşehir belediyesi Kültür mirasımızı sahip çıkıyoruz etkinliğinde Tarihi mekanların yeniden ayağa kaldırılarak, gelecek nesillere aktarılması için restorasyon çalışmaları devam ediyor. Malatya Surp Yerrortutyun kilisesinin resterosyonu projesi zamanın Malatya Sayın Valisi Ulvi Saran, Belediye Başkanı Ahmet Çakır zamanında ve ayrıca Malatya Hayırsever Ermeniler Vakfı (HAYDER) işbirliği ile başlanılmıştır. Büyükşehir Belediye başkanı Selahattin Gürkan, restorasyon çalışmalarına devam etti.

Malatya ili Yeşilyurt ilçesi Çavuşoğlu mahallesinde yer alan 18. yüzyılın ikinci yarısında Ermeniler tarafından 1335 m2 bir alanda kurulu ve taştan yapılan Malatya SurpYerrortutyun (Taşhoron ) kilisesinin restorasyon çalışması devam etmekte. Kilisenin taşıyıcı elamanları kesme taştan, dolgu duvarları da moloz taştan yapılmıştır. Uzun yıllar önce Taşhoron kilisesinin dört filayağı üzerine oturan kurşun kaplı kubbesi parça parça sökülmüş ,zarar verilmiş, zaman içinde tabiat şartlarından ,bakımsızlıktan yıkılmış.

"Kubbe bezemesi merkezden başlamak üzere burgu motifinin yanı sıra geniş bir çembere ekli sekiz adet demet yer almakta bunu takip eden sırada yine aynı sayıda kanatlı, uzun, saçlı, kısa kollu pileli elbisesi olan el ele tutuşmuş birbirine benzeyen ve cepheden tasvir edilen kadın figürleri (azizeler) bulunmaktadır. Diğer sahnede azizelerin ayak hizasında aynı şekilde cepheden tasvir edilen erkek figürleri yer almıştır. Bunlar da el ele tutuşmuş olmalıdırlar. Motifler bej zemin üzerine kırmızı, siyah boya ile yapılmıştır."Türkiye Kültür Portalı Malatya- Taşhoran Kilisesi yazısından alıntı

Kilisenin içinde iskeleler kurulu iken yeni yapılan kubbeye dini fresklerin yapılıp yapılmayacağını araştırdığımda ihalede bu maddenin olmadığını söylediler. 13 Ekim 2020 tarihinde bugün salı günü Kilisenin yerde yapılan 19 tonluk demir kubbesi vinçle kilisenin üstüne yerleştirildi. Kubbe vinçle kaldırılmadan önce Emniyet müdürlüğüne bağlı Trafik polisleri yolu trafik kapattılar. Gerekli önlemler aldılar. Kubbe vinçle yerden kaldırılırken Büyükşehir belediyesinde restorasyon çalışmasında görevli Belediye Başkan yardımcısı, mühendisler ve teknik elamanlar gözetiminde yapıldı...Gazeteciler ve meraklı vatandaşlar çalışmayı kameraya alıp fotoğraflar çektiler. Restorasyon yapan işçilerden tahmini almış olduğum bilgilere göre; kubbe demir iskeleti 19 ton, 1 tonda ahşap doğrama. Yağmur geçirmeyen malzeme . 15 halka i demiri artı demir elemanlar dönülerek kaynak yapılmış. Ahşap malzeme demir iskelete montolanmış.Kilisenin Kubbesi taşıyıcı zemine dubelle monte edilecek.

Demir kubbenin çevre genişlği 48 metre, yüksekliği 7,5m.Kubbenin içi Bağdadi çıta, dış osebe kaplama yapılmış. Kubbenin dışı 15 ton kurşun levha ile kaplanacak. İçi komple Horasan sıva yapılacak...Kubbenin toplam ağırlığı 35 ton civarında olacaktır. Kilisenin yıllardır taşla kapatılan pencereler açılmış. Restorasyonda pencereler demir çerçeve ve koruyucu parmaklıklar yapılıp düz lamina cam takılacak.Giriş kapıların ahşap doğrama yapılacağını söylediler. Yerel medyada çıkan haberlerde Başkan Selahattin Gürkan, herhangi bir aksaklık çıkmaması durumunda Aralık ayı sonu veya 2021 yılının başı gibi kilisenin restorasyonunun tamamlanacağını açıklamıştı.

Fotoğraflar: Fikri Demirtaş