Atilla Kantarcı
[email protected]
MALATYA KADINLAR HAMAM KÜLTÜRÜ
05 Eylul 2024 14:32Babanızı da getirseydiniz bari!...
...
Malatya’da hamam kültürünün bu denli yaygın olmasının ve hamamların kültürümüzde önemli bir yer bulmasının nedeni o yıllar evlerde bugünkü anlamda banyonun olmamasıydı.
İnsanlar, gusül ve temizlik ihtiyaçlarını o yıllarda ya çarşı hamamlarında ya da evlerin belli odalarında bulunan “gusülhane”veya “hamamlıklar”da karşılarlardı.
Hamamlık da neyin nesi dediğinizi duyar gibiyim.
Hamamlık eski evlerde yıkanmak için ayrılmış, çoğunlukla yanları çinko kaplı dolaba benzer yerlerdi. Bizde genellikle makat tabir edilen oturma mekanlarının içine monte edilir ve bir kapak açılarak içine girilirdi. Bazı eski evlerin, konak tipi olanlarında ebeveyn banyosu diyebileceğimiz, yüklük biçiminde yatak odası hamamlıkları mevcuttu.
İleriki yıllarda evlerin daha da modernleşmesiyle bugünkü anlamda banyolarla tanışma şansı yakaladık...
Eveet, hamamlar, hamamlarımız, çağalığımızdan gençliğimize, gençliğimizden yaşlılığımıza her dönem hayatımızda olan ve her dönem aldığımız lezzet farklı olan hamamlarımız.
Malatya'mız köklü bir hamam kültürüne sahipti. Eskiden evlerde ısıtmanın yetersizliği, banyo odasının olmayışı, evlerin kalabalık olması gibi nedenlerle gerek kadınlar gerekse erkekler sık sık hamama giderdi.
Eskiden saç bakımı için kullanılacak malzemeler sınırlıydı. Saçın parlak ve canlı görünmesi için en önemli malzeme baş kiliydi.
Baş kili, Kiltepe Mahallesi'nde Kilci Fado’nun bahçesinden çıkardı. Kil ocağını Kilci Fado kendisi kazar, kili kendisi çıkarırdı. Bütün gün çalışır, ancak birkaç kilo kil çıkarır ve hamam girişlerinde, kadınlara satardı.
Baş Kili suyla yumuşatılarak, başa sürülür, iyice saça yedirilir sonra saç, bol suyla durulanıp güzelce taranırdı. Böylece taranan saç, gerekli parlaklığa ve yumuşaklığa kavuşurdu....
1960 yıllarında kullanılan bir çoğu anılarımızda olan, eski hamamlarımızı bir hatırlayalım isterseniz;
Mazıcı iş Hanının, Edison'un olduğu yerde, önceleri Saltoğlu Nuri Beyin daha sonra Rıza Mazıcı ve oğlu Hulisi Mazıcı’nın çalıştırdığı Saltoğlu Hamamı vardı.
1960 lı yılların ikinci yarısında kapanan Saltoğlu hamamı sadece erkeklere hizmet vermekteydi.
Küpçüler sokağının başında erkeklere hizmet veren Hacı Hüseyin Hamamını, önceleri Nuri Akdeniz çalıştırdı. Daha sonra Malatya Belediye başkanı olacak Nuri Nebioğlu ve oğulları, Ünal, Güral, ve elim bir uçak kazasında ölen oğlu Bedir Nebioğlu ile birlikte çalıştırdı. Daha sonra kapandı.
Tahtalı Minare Hamamını Adil Tekin adlı bir hemşehrimiz çalıştırmaktaydı. Tahtalı Minare semtindeki bu hamamın da ömrü çok uzun olmadı maalesef.
Yeni Cami, yanındaki 1873 tarihinde yapılan, tarihi Belediye Hamamını Mehmet Kureyşin çalıştırmaktaydı. Kadın ve erkeklere hizmet veren bu hamam daha sonraki yıllarda Hadi Çekirdek ve oğlu Cengiz Çekirdek tarafından çalıştırılacaktı.
Postane yanında hizmet veren, Dayıoğlu Dursun'un çalıştırdığı Yıldız Hamamı. Hem kadın hem erkeklere hizmet veren bu hamam hizmetine hala devam etmektedir.
Gavur Hamamı eski kilise civarında hem kadın hem erkeklere hizmet veren Samanlıoğlu Şükrü beyin çalıştırdığı bugün yerinde yeller esen bir hamamımızdı.
Mahmut Kavukçuoğlu'nun çalıştırdığı Kavukçuoğlu Şifa Hamamı, Hayati Pazarbaşı'nın çalıştırdığı Saray Hamamı ve Metin Pazarbaşı'nın çalıştırdığı Saray Sauna, daha sonraki yıllarda açılan ve halen çalışmaya devam eden hamamlardır.
Bu kadar bilgiden sonra biraz daha hafızaları zorlayıp, o güzel günlere dönelim;
Hamam kadınlar için yıkanmak ve eğlenmek için bir fırsattı. Ayrı bir özelliği de evlenecek delikanlılar için kızların güzelliklerinin ve hizmetlerinin görüleceği bir mekandı.
Evlenecek kızlar için gelin hamamı, loğusa kadınlara kırk hamamı, adak hamamı ve daha niceleri...
Kadınlar için, hamama gitmek belli ritüellerden sonra gerçekleşirdi. Önceden hazırlanan bohçalar ve kildenlikler evde çalışan kadınlarla birlikte hamama gönderilir, ve hanımefendinin ve yakınlarının hamama gelecekleri söylenir ve hanım kürününde, hanım kurnasının ayrılması söylenirdi. Eğer hanımefendi daha önceki gelişlerinde "delleklere" iyi bahşiş vermiş ve hatırı sayılan biriyse, hemen hanım kurnasına hanımefendinin tası konur ve bu da kurnanın sahibinin olduğunu gösteren bir işaret sayılırdı.
Kildenlik nedir diye bilmeyenlere anlatayım; İçine lif, kese, sabun konulan, bakır veya gümüşten yapılmış altı delik, kapaklı ve kulplu bir kaptır.
Bohçada ise genellikle Bursa işi havlular, sedef, Fildişi ya da şimşir taraklar, Suriye işi İpek keseler, el örgüsü lifler, kokulu sabunlar bulunurdu…
Bütün bunlardan sonra hanımlar genelde faytonlarla hamama gelirlerdi.
Hamamda dört kapalı kürün (müstakil yıkanılan bölüm.) iki açık kürün birde kazan kapısı denen çok sıcak olan bölüm vardı. Kazan kapısı ve giriş kapısının bulunduğu bölgedeki kurnalarda pek yıkanılmazdı ancak yoğun günlerde halktan kişilere verilirdi. Kazan kapısının sağındaki kürüne issi kürün denirdi çok boğucu sıcak olurdu. Kapıya yakın kürüne Kıllı kürün denirdi tanınmış kişiler burayı tercih etmezdi. Kazan kapısının solundaki kürüne ılık kürün denirdi kış günleri için tercih edilirdi. Ilık kürünün yanındaki açık küründe yaz günleri yıkanmaya uygundu. Açık kürünün yanındaki kürüne hanım kürünü denirdi.
Hamamın göbek taşında veya kazan kapısında iyice terleyen kadınlarımız sonra, birbirlerinin sırtını keseleyip güle oynaya yıkanırlardı. Genellikle gençler yaşlıların sırtını keseler ve “Sizin de keseleyenleriniz bol olsun” duasını alırlardı. Hamamın kubbesi kadın ve çocuk sesleriyle çınlar, def ve dombeleğin ahengi türkülerin nağmelerine karışırdı.
Hamamda sıcak su aralıklı olarak iki defada verilirdi. Birinci bölümde tellaklar kese ve sabunlama işlerini bitirirdi. Suyun kesik olduğu arada (biten sıcak suyun tekrar ısınması için) evden beraberinde getirilen yemekler yenirdi.
Hamam sefasından sonra ak pak olmuş ve kızarmış yüzlerini erkekler görmesin diye kimseye görünmeden bir an evvel evlerinin yolunu tutarlardı...
Kadınlar Hamamı genellikle gündüzleri hizmet verirdi. Kadınlar öğleyin hamama gider, akşam vakti zar zor çıkarlardı...(Haydin sular kesiliyi nidalarıyla)...
Selam olsun Malatya’mın güzel insanlarına...
.jpg)
Yorumlar (0)
Yazarın Diğer Yazıları
MAHALLEM…
21 Kasım 2024 14:32
BAKKAL AMCA
13 Kasım 2024 14:32
MALATYA’DA KIŞ HAZIRLIKLARI
21 Eylul 2024 14:32
HACELİ
30 Ağustos 2024 14:32
SOHBET
12 Mayıs 2024 14:32
SİNEMA CADDESİ SANAT SOKAĞI OLARAK DÜZENLENMELİDİR…
18 Nisan 2024 14:32
PEHLİVAN DOĞAN
04 Nisan 2024 14:32
HAYRETTİN ABACI
08 Mart 2024 14:32
HÜSEYİN CAHİT FIRAT
21 Ocak 2024 14:32
MIH OSMAN
08 Ocak 2024 14:32
MALATYALIYI NASIL TANIRSINIZ
04 Ocak 2024 14:32
KANTAR KAHVESİ
14 Aralık 2023 14:32
HÜRRİYET AİLE ÇAY BAHÇESİ
02 Aralık 2023 14:32
KERNEK AİLE GÖL GAZİNOSU
29 Kasım 2023 14:32
ÖZKAN AKBULUT
24 Kasım 2023 14:32
HATIR İÇİN…
05 Ekim 2023 14:32
DEGİRMANLARIMIZ…
29 Eylul 2023 14:32
NEŞET ERTAŞ’ RAHMETLE ANIYORUM…
27 Eylul 2023 14:32
MALATYA’NIN FETHİ
23 Eylul 2023 14:32
BERBERLER
21 Eylul 2023 14:32
FAHRİ ÖZYILDIRIM
06 Eylul 2023 14:32
GARCI GELDİ HANIM
24 Ağustos 2023 14:32
DEVE CENGİZ
17 Ağustos 2023 14:32
MIŞ GİBİ YAPANLARA!…
10 Ağustos 2023 14:32
HADİ DAYI
07 Ağustos 2023 14:32
SUCEYİN KÖPRÜSÜ…
06 Temmuz 2023 14:32
ESKİ BAYRAMLAR
27 Haziran 2023 14:32
MAMİKANLI VAHAP AĞA
02 Haziran 2023 14:32
HEY GİDİ GÜNLER HEY
21 Mayıs 2023 14:32
FERİT MEVLÜT ASLANOĞLU
16 Mayıs 2023 14:32
HASAN DERİNKÖK (HASAN BEG)
12 Mayıs 2023 14:32
NURETTİN SOYKAN
06 Mayıs 2023 14:32
EŞREF BİTLİS
04 Mayıs 2023 14:32
TURAN EMEKSİZ
29 Nisan 2023 14:32
SITMAPINARI
08 Nisan 2023 14:32
YERİNDE DÖNÜŞÜM…
20 Mart 2023 14:32
GELECEĞİMİZ İÇİN MALATYA’LILIK BİLİNCİ OLUŞTURMALIYIZ…
04 Mart 2023 14:32
ŞEHRİMİZ YENİDEN İNŞA EDİLİRKEN…
27 Şubat 2023 14:32
HAZİN BİR MÜTEAHİT HİKAYESİ…
23 Şubat 2023 14:32
KAYBOLAN MESLEKLER: SEYYAR BİLEYCİLER
07 Ocak 2023 14:32
AZİZLER CEGETİ
31 Aralık 2022 14:32
KADİR AĞA
17 Kasım 2022 14:32
ARGUVANSPOR
21 Ekim 2022 14:32
ADAB-MUAŞERET
16 Ekim 2022 14:32
Fevzi Yener
07 Ekim 2022 14:32
MALATYA’DA KIŞ HAZIRLIKLARI
30 Eylul 2022 14:32
BOZKIRIN TEZENESİ… ÖLÜM YILDÖNÜMÜNDE SAYGILARIMLA…
25 Eylul 2022 14:32
ADNAN IŞIK
25 Ağustos 2022 14:32
CİNGENLİK
19 Ağustos 2022 14:32
MALATYA’DA LAKAPLAR
17 Temmuz 2022 14:32
ORDUZU MAHALLE KARARI!…
07 Temmuz 2022 14:32
ADIYAMANLI HACI DAYI
01 Temmuz 2022 14:32
BİR ŞEYLER EKSİK
17 Haziran 2022 14:32
TEZE CAMİ NEDEN ÖNEMLİ
01 Mayıs 2022 14:32
MALATYALIYI NASIL TANIRSINIZ
11 Mart 2022 14:32
MEZARLIK KUMARCILARI!
25 Şubat 2022 14:32
AKLIMA MUKAYYET OL
15 Şubat 2022 14:32
HÜSEYİN DOĞAN DEDE
06 Şubat 2022 14:32
MALATYA KADINLAR HAMAM KÜLTÜRÜ
04 Şubat 2022 14:32
VELİLERİMİZ (ONYEDİLİ)
18 Ocak 2022 14:32
MALATYA SOHBET KÜLTÜRÜ
24 Aralık 2021 14:32
HÜSEYİN BEG KÖRPÜSÜ
17 Aralık 2021 14:32
MALATYA KUYUMCULAR ÇARŞISI,
08 Kasım 2021 14:32
GELECEĞİMİZ İÇİN MALATYALILIK BİLİNCİ OLUŞTURMALIYIZ
04 Kasım 2021 14:32
BESLENME ALIŞKANLIĞIMIZ
31 Ekim 2021 14:32
ÇİN SEDDİ
15 Ekim 2021 14:32
ASLANTEPENİN GELECEĞİ İÇİN ÇOK ÖNEMLİ BİR KONU!
07 Ekim 2021 14:32
2021 UNESCO AHİLİK YILI!
23 Eylul 2021 14:32
BUNLAR DA MI YALAN
10 Eylul 2021 14:32
NEREDE O ESKİ KOMŞULUKLAR
24 Ağustos 2021 14:32
Bir Malatyalıyı nasıl tanırsınız?
08 Ağustos 2021 14:32
BOHÇACI GELDİ HANIM
08 Ağustos 2021 14:32
ASLANTEPE
27 Temmuz 2021 14:32
GEL DE ARAMA...
24 Temmuz 2021 14:32
NELER OLUYOR MALATYADA...
10 Haziran 2021 14:32
SEVCAN ORHAN MALATYADA
31 Mayıs 2021 14:32
GANERENİN YÜKÜNÜ ÇEKENLER VE YOĞURTÇU BAZARI
29 Mayıs 2021 14:32
ESKİ BAYRAMLAR
15 Mayıs 2021 14:32
Şahin Tepesi
07 Mayıs 2021 14:32
ÖLÜM YIL DÖNÜMÜNDE RAHMETLE ANIYORUM... NURETTİN SOYKAN
06 Mayıs 2021 14:32
KERNEK...
01 Mayıs 2021 14:32
MALATYADA İLK RADYO
23 Nisan 2021 14:32
SIĞIRA GATMA
02 Nisan 2021 14:32
ÇANAKKALE DESTANI
22 Mart 2021 14:32
GÜZEL MAHALLEM
22 Mart 2021 14:32
HORHOP
27 Şubat 2021 14:32
ESKİ OTOBÜS ŞOFÖRLERİ
04 Şubat 2021 14:32
PAVLİKİANLAR VE MALATYA
30 Ocak 2021 14:32
TOMMİKS
08 Ocak 2021 14:32
ÖZKAN SÜMER
25 Aralık 2020 14:32
ADNAN IŞIK
23 Aralık 2020 14:32
ARDIÇ AĞACI
18 Aralık 2020 14:32
İCATLAR
11 Aralık 2020 14:32
FABRİKATÖR MEHMET BEY. (ARABOSMAN)
04 Aralık 2020 14:32
GEÇMİŞİNİ BİLMEYEN GELECEĞİ İNŞA EDEMEZ
26 Kasım 2020 14:32
İSPANYOL PAÇA PANTOLON
20 Kasım 2020 14:32
GÜZEL GÜNLERDİ VESSELAM
13 Kasım 2020 14:32
NE GÜZEL KOMŞUMUZDUN SEN ..
06 Kasım 2020 14:32
ŞİRKET HANI
05 Kasım 2020 14:32
BESLENME ALIŞKANLIĞIMIZ
29 Ekim 2020 14:32
ZİYARETLERİMİZ
23 Ekim 2020 14:32
HÜSEYİN ÖZHAN
19 Ekim 2020 14:32
ESKİ FOTOĞRAFÇILAR
17 Ekim 2020 14:32
OYUNLARIMIZ
16 Ekim 2020 14:32
HADİ DAYI
15 Ekim 2020 14:32
ZÖHRE ANADAN Bİ MEKTUP DAHA VAR...
10 Ekim 2020 14:32
DAKTİLO
02 Ekim 2020 14:32
NEREDE O ESKİ BANKALAR
25 Eylul 2020 14:32
MIH OSMAN
23 Eylul 2020 14:32
GANERE
18 Eylul 2020 14:32
ZÖHRE ANADAN MEKTUP VAR...
11 Eylul 2020 14:32
HÜSEYİN YEŞİL
31 Ağustos 2020 14:32
MALATYA MASALI
14 Ağustos 2020 14:32
MATALCI AMCA
07 Ağustos 2020 14:32
NEDEN DÜŞER GİBİ YAPTIK!!!
04 Ağustos 2020 14:32
ESKİ BAYRAMLAR
31 Temmuz 2020 14:32
GEÇMİŞE ÖZLEM
25 Temmuz 2020 14:32
KIRK AMBAR
17 Temmuz 2020 14:32
ZALATACILAR (SALATACILAR)
03 Temmuz 2020 14:32
CEMAAT KURMA
01 Temmuz 2020 14:32
PASTANELERİMİZ
26 Haziran 2020 14:32
MALATYA RADYOSU
25 Haziran 2020 14:32
BELEDİYE BAŞKANLARININ DİKKATİNE
20 Haziran 2020 14:32
MAZİDEKİ LEZZETLER. (2)
19 Haziran 2020 14:32
MAZİDEKİ LEZZETLER.
12 Haziran 2020 14:32
TABELACILAR
05 Haziran 2020 14:32
HAYRETTİN ABACI'NIN ANISINA
01 Haziran 2020 14:32
KIŞLA CADDESİ
22 Mayıs 2020 14:32
İRAN BAYRAĞI
15 Mayıs 2020 14:32
GÜLMEK LAZIM
08 Mayıs 2020 14:32
BÜYÜK BAŞKAN NURETTİN SOYKAN RUHUN ŞAD, MEKANIN CENNET OLSUN...
06 Mayıs 2020 14:32
KORONAYA BİR DE BU AÇIDAN BAKALIM.
01 Mayıs 2020 14:32
RAMAZAN GELDİ HOŞ GELDİ
24 Nisan 2020 14:32
EVDE KAL MALATYA
17 Nisan 2020 14:32
ASİMİLE OLMAK
16 Nisan 2020 14:32
ÇOCUKLUK LEZZETLERİ
10 Nisan 2020 14:32
NECATİ DİKMEN
03 Nisan 2020 14:32
BİR KERNEKLİNİN GÖZÜYLE...
27 Mart 2020 14:32
KORONA, KORONA NE İŞLER AÇTIN BAŞIMA
21 Mart 2020 14:32
ÇANAKKALE DESTANI
20 Mart 2020 14:32
KERNEK AİLE GÖL GAZİNOSU
13 Mart 2020 14:32
HÜRRİYET AİLE ÇAY BAHÇESİ
09 Mart 2020 14:32
NANO TEKNOLOJİ
02 Mart 2020 14:32
OKUDUĞUNU ANLAMAK
21 Şubat 2020 14:32
TURAN ÇEVİK
14 Şubat 2020 14:32
Bedo
13 Şubat 2020 14:32
UÇURTMA .
07 Şubat 2020 14:32
UDİ NEVRES BEY.
04 Şubat 2020 14:32
ŞEHİR KUZEYE DOĞRU BÜYÜMEMELİDİR
31 Ocak 2020 14:32
KİRAZ ÇALMAK.
27 Ocak 2020 14:32
MİSAFİRLİK
16 Ocak 2020 14:32