Atilla Kantarcı
[email protected]
MALATYA KADINLAR HAMAM KÜLTÜRÜ
05 Eylul 2024 00:03Babanızı da getirseydiniz bari!...
...
Malatya’da hamam kültürünün bu denli yaygın olmasının ve hamamların kültürümüzde önemli bir yer bulmasının nedeni o yıllar evlerde bugünkü anlamda banyonun olmamasıydı.
İnsanlar, gusül ve temizlik ihtiyaçlarını o yıllarda ya çarşı hamamlarında ya da evlerin belli odalarında bulunan “gusülhane”veya “hamamlıklar”da karşılarlardı.
Hamamlık da neyin nesi dediğinizi duyar gibiyim.
Hamamlık eski evlerde yıkanmak için ayrılmış, çoğunlukla yanları çinko kaplı dolaba benzer yerlerdi. Bizde genellikle makat tabir edilen oturma mekanlarının içine monte edilir ve bir kapak açılarak içine girilirdi. Bazı eski evlerin, konak tipi olanlarında ebeveyn banyosu diyebileceğimiz, yüklük biçiminde yatak odası hamamlıkları mevcuttu.
İleriki yıllarda evlerin daha da modernleşmesiyle bugünkü anlamda banyolarla tanışma şansı yakaladık...
Eveet, hamamlar, hamamlarımız, çağalığımızdan gençliğimize, gençliğimizden yaşlılığımıza her dönem hayatımızda olan ve her dönem aldığımız lezzet farklı olan hamamlarımız.
Malatya'mız köklü bir hamam kültürüne sahipti. Eskiden evlerde ısıtmanın yetersizliği, banyo odasının olmayışı, evlerin kalabalık olması gibi nedenlerle gerek kadınlar gerekse erkekler sık sık hamama giderdi.
Eskiden saç bakımı için kullanılacak malzemeler sınırlıydı. Saçın parlak ve canlı görünmesi için en önemli malzeme baş kiliydi.
Baş kili, Kiltepe Mahallesi'nde Kilci Fado’nun bahçesinden çıkardı. Kil ocağını Kilci Fado kendisi kazar, kili kendisi çıkarırdı. Bütün gün çalışır, ancak birkaç kilo kil çıkarır ve hamam girişlerinde, kadınlara satardı.
Baş Kili suyla yumuşatılarak, başa sürülür, iyice saça yedirilir sonra saç, bol suyla durulanıp güzelce taranırdı. Böylece taranan saç, gerekli parlaklığa ve yumuşaklığa kavuşurdu....
1960 yıllarında kullanılan bir çoğu anılarımızda olan, eski hamamlarımızı bir hatırlayalım isterseniz;
Mazıcı iş Hanının, Edison'un olduğu yerde, önceleri Saltoğlu Nuri Beyin daha sonra Rıza Mazıcı ve oğlu Hulisi Mazıcı’nın çalıştırdığı Saltoğlu Hamamı vardı.
1960 lı yılların ikinci yarısında kapanan Saltoğlu hamamı sadece erkeklere hizmet vermekteydi.
Küpçüler sokağının başında erkeklere hizmet veren Hacı Hüseyin Hamamını, önceleri Nuri Akdeniz çalıştırdı. Daha sonra Malatya Belediye başkanı olacak Nuri Nebioğlu ve oğulları, Ünal, Güral, ve elim bir uçak kazasında ölen oğlu Bedir Nebioğlu ile birlikte çalıştırdı. Daha sonra kapandı.
Tahtalı Minare Hamamını Adil Tekin adlı bir hemşehrimiz çalıştırmaktaydı. Tahtalı Minare semtindeki bu hamamın da ömrü çok uzun olmadı maalesef.
Yeni Cami, yanındaki 1873 tarihinde yapılan, tarihi Belediye Hamamını Mehmet Kureyşin çalıştırmaktaydı. Kadın ve erkeklere hizmet veren bu hamam daha sonraki yıllarda Hadi Çekirdek ve oğlu Cengiz Çekirdek tarafından çalıştırılacaktı.
Postane yanında hizmet veren, Dayıoğlu Dursun'un çalıştırdığı Yıldız Hamamı. Hem kadın hem erkeklere hizmet veren bu hamam hizmetine hala devam etmektedir.
Gavur Hamamı eski kilise civarında hem kadın hem erkeklere hizmet veren Samanlıoğlu Şükrü beyin çalıştırdığı bugün yerinde yeller esen bir hamamımızdı.
Mahmut Kavukçuoğlu'nun çalıştırdığı Kavukçuoğlu Şifa Hamamı, Hayati Pazarbaşı'nın çalıştırdığı Saray Hamamı ve Metin Pazarbaşı'nın çalıştırdığı Saray Sauna, daha sonraki yıllarda açılan ve halen çalışmaya devam eden hamamlardır.
Bu kadar bilgiden sonra biraz daha hafızaları zorlayıp, o güzel günlere dönelim;
Hamam kadınlar için yıkanmak ve eğlenmek için bir fırsattı. Ayrı bir özelliği de evlenecek delikanlılar için kızların güzelliklerinin ve hizmetlerinin görüleceği bir mekandı.
Evlenecek kızlar için gelin hamamı, loğusa kadınlara kırk hamamı, adak hamamı ve daha niceleri...
Kadınlar için, hamama gitmek belli ritüellerden sonra gerçekleşirdi. Önceden hazırlanan bohçalar ve kildenlikler evde çalışan kadınlarla birlikte hamama gönderilir, ve hanımefendinin ve yakınlarının hamama gelecekleri söylenir ve hanım kürününde, hanım kurnasının ayrılması söylenirdi. Eğer hanımefendi daha önceki gelişlerinde "delleklere" iyi bahşiş vermiş ve hatırı sayılan biriyse, hemen hanım kurnasına hanımefendinin tası konur ve bu da kurnanın sahibinin olduğunu gösteren bir işaret sayılırdı.
Kildenlik nedir diye bilmeyenlere anlatayım; İçine lif, kese, sabun konulan, bakır veya gümüşten yapılmış altı delik, kapaklı ve kulplu bir kaptır.
Bohçada ise genellikle Bursa işi havlular, sedef, Fildişi ya da şimşir taraklar, Suriye işi İpek keseler, el örgüsü lifler, kokulu sabunlar bulunurdu…
Bütün bunlardan sonra hanımlar genelde faytonlarla hamama gelirlerdi.
Hamamda dört kapalı kürün (müstakil yıkanılan bölüm.) iki açık kürün birde kazan kapısı denen çok sıcak olan bölüm vardı. Kazan kapısı ve giriş kapısının bulunduğu bölgedeki kurnalarda pek yıkanılmazdı ancak yoğun günlerde halktan kişilere verilirdi. Kazan kapısının sağındaki kürüne issi kürün denirdi çok boğucu sıcak olurdu. Kapıya yakın kürüne Kıllı kürün denirdi tanınmış kişiler burayı tercih etmezdi. Kazan kapısının solundaki kürüne ılık kürün denirdi kış günleri için tercih edilirdi. Ilık kürünün yanındaki açık küründe yaz günleri yıkanmaya uygundu. Açık kürünün yanındaki kürüne hanım kürünü denirdi.
Hamamın göbek taşında veya kazan kapısında iyice terleyen kadınlarımız sonra, birbirlerinin sırtını keseleyip güle oynaya yıkanırlardı. Genellikle gençler yaşlıların sırtını keseler ve “Sizin de keseleyenleriniz bol olsun” duasını alırlardı. Hamamın kubbesi kadın ve çocuk sesleriyle çınlar, def ve dombeleğin ahengi türkülerin nağmelerine karışırdı.
Hamamda sıcak su aralıklı olarak iki defada verilirdi. Birinci bölümde tellaklar kese ve sabunlama işlerini bitirirdi. Suyun kesik olduğu arada (biten sıcak suyun tekrar ısınması için) evden beraberinde getirilen yemekler yenirdi.
Hamam sefasından sonra ak pak olmuş ve kızarmış yüzlerini erkekler görmesin diye kimseye görünmeden bir an evvel evlerinin yolunu tutarlardı...
Kadınlar Hamamı genellikle gündüzleri hizmet verirdi. Kadınlar öğleyin hamama gider, akşam vakti zar zor çıkarlardı...(Haydin sular kesiliyi nidalarıyla)...
Selam olsun Malatya’mın güzel insanlarına...
.jpg)
Yorumlar (0)
Yazarın Diğer Yazıları
ÇAKIR DAYI
02 Nisan 2025 00:03
ESKİ BAYRAMLAR
27 Mart 2025 00:03
CEVAT ÇOBANLI
20 Mart 2025 00:03
MESUT PARLAK
10 Mart 2025 00:03
SİNEMA CADDESİ - BEŞ KONAKLAR
05 Mart 2025 00:03
ESKİ RAMAZANLAR
01 Mart 2025 00:03
YUNUSEMRE CADDESİ-DİĞER KANALBOYU
27 Şubat 2025 00:03
KANAL BOYU - KERNEK MAHALLESİ
20 Şubat 2025 00:03
ESKİ FOTOĞRAÇILAR
19 Şubat 2025 00:03
BİR VARMIŞ BİR YOKMUŞ…
05 Şubat 2025 00:03
SAATLİ MAARİF TAKVİMİ
29 Ocak 2025 00:03
AZİZLER CEGETİ
26 Ocak 2025 00:03
ALTERNATİF KAYSI ÜRÜNLERİ
24 Ocak 2025 00:03
KRİZİN FIRSATA ÇEVRİLEMEDİĞİ ŞEHİR!
15 Ocak 2025 00:03
SOKAKTAN GELEN SESLER
27 Kasım 2024 00:03
MAHALLEM…
21 Kasım 2024 00:03
BAKKAL AMCA
13 Kasım 2024 00:03
MALATYA’DA KIŞ HAZIRLIKLARI
21 Eylul 2024 00:03
HACELİ
30 Ağustos 2024 00:03
SOHBET
12 Mayıs 2024 00:03
SİNEMA CADDESİ SANAT SOKAĞI OLARAK DÜZENLENMELİDİR…
18 Nisan 2024 00:03
PEHLİVAN DOĞAN
04 Nisan 2024 00:03
HAYRETTİN ABACI
08 Mart 2024 00:03
HÜSEYİN CAHİT FIRAT
21 Ocak 2024 00:03
MIH OSMAN
08 Ocak 2024 00:03
MALATYALIYI NASIL TANIRSINIZ
04 Ocak 2024 00:03
KANTAR KAHVESİ
14 Aralık 2023 00:03
HÜRRİYET AİLE ÇAY BAHÇESİ
02 Aralık 2023 00:03
KERNEK AİLE GÖL GAZİNOSU
29 Kasım 2023 00:03
ÖZKAN AKBULUT
24 Kasım 2023 00:03
HATIR İÇİN…
05 Ekim 2023 00:03
DEGİRMANLARIMIZ…
29 Eylul 2023 00:03
NEŞET ERTAŞ’ RAHMETLE ANIYORUM…
27 Eylul 2023 00:03
MALATYA’NIN FETHİ
23 Eylul 2023 00:03
BERBERLER
21 Eylul 2023 00:03
FAHRİ ÖZYILDIRIM
06 Eylul 2023 00:03
GARCI GELDİ HANIM
24 Ağustos 2023 00:03
DEVE CENGİZ
17 Ağustos 2023 00:03
MIŞ GİBİ YAPANLARA!…
10 Ağustos 2023 00:03
HADİ DAYI
07 Ağustos 2023 00:03
SUCEYİN KÖPRÜSÜ…
06 Temmuz 2023 00:03
ESKİ BAYRAMLAR
27 Haziran 2023 00:03
MAMİKANLI VAHAP AĞA
02 Haziran 2023 00:03
HEY GİDİ GÜNLER HEY
21 Mayıs 2023 00:03
FERİT MEVLÜT ASLANOĞLU
16 Mayıs 2023 00:03
HASAN DERİNKÖK (HASAN BEG)
12 Mayıs 2023 00:03
NURETTİN SOYKAN
06 Mayıs 2023 00:03
EŞREF BİTLİS
04 Mayıs 2023 00:03
TURAN EMEKSİZ
29 Nisan 2023 00:03
SITMAPINARI
08 Nisan 2023 00:03
YERİNDE DÖNÜŞÜM…
20 Mart 2023 00:03
GELECEĞİMİZ İÇİN MALATYA’LILIK BİLİNCİ OLUŞTURMALIYIZ…
04 Mart 2023 00:03
ŞEHRİMİZ YENİDEN İNŞA EDİLİRKEN…
27 Şubat 2023 00:03
HAZİN BİR MÜTEAHİT HİKAYESİ…
23 Şubat 2023 00:03
KAYBOLAN MESLEKLER: SEYYAR BİLEYCİLER
07 Ocak 2023 00:03
AZİZLER CEGETİ
31 Aralık 2022 00:03
KADİR AĞA
17 Kasım 2022 00:03
ARGUVANSPOR
21 Ekim 2022 00:03
ADAB-MUAŞERET
16 Ekim 2022 00:03
Fevzi Yener
07 Ekim 2022 00:03
MALATYA’DA KIŞ HAZIRLIKLARI
30 Eylul 2022 00:03
BOZKIRIN TEZENESİ… ÖLÜM YILDÖNÜMÜNDE SAYGILARIMLA…
25 Eylul 2022 00:03
ADNAN IŞIK
25 Ağustos 2022 00:03
CİNGENLİK
19 Ağustos 2022 00:03
MALATYA’DA LAKAPLAR
17 Temmuz 2022 00:03
ORDUZU MAHALLE KARARI!…
07 Temmuz 2022 00:03
ADIYAMANLI HACI DAYI
01 Temmuz 2022 00:03
BİR ŞEYLER EKSİK
17 Haziran 2022 00:03
TEZE CAMİ NEDEN ÖNEMLİ
01 Mayıs 2022 00:03
MALATYALIYI NASIL TANIRSINIZ
11 Mart 2022 00:03
MEZARLIK KUMARCILARI!
25 Şubat 2022 00:03
AKLIMA MUKAYYET OL
15 Şubat 2022 00:03
HÜSEYİN DOĞAN DEDE
06 Şubat 2022 00:03
MALATYA KADINLAR HAMAM KÜLTÜRÜ
04 Şubat 2022 00:03
VELİLERİMİZ (ONYEDİLİ)
18 Ocak 2022 00:03
MALATYA SOHBET KÜLTÜRÜ
24 Aralık 2021 00:03
HÜSEYİN BEG KÖRPÜSÜ
17 Aralık 2021 00:03
MALATYA KUYUMCULAR ÇARŞISI,
08 Kasım 2021 00:03
GELECEĞİMİZ İÇİN MALATYALILIK BİLİNCİ OLUŞTURMALIYIZ
04 Kasım 2021 00:03
BESLENME ALIŞKANLIĞIMIZ
31 Ekim 2021 00:03
ÇİN SEDDİ
15 Ekim 2021 00:03
ASLANTEPENİN GELECEĞİ İÇİN ÇOK ÖNEMLİ BİR KONU!
07 Ekim 2021 00:03
2021 UNESCO AHİLİK YILI!
23 Eylul 2021 00:03
BUNLAR DA MI YALAN
10 Eylul 2021 00:03
NEREDE O ESKİ KOMŞULUKLAR
24 Ağustos 2021 00:03
Bir Malatyalıyı nasıl tanırsınız?
08 Ağustos 2021 00:03
BOHÇACI GELDİ HANIM
08 Ağustos 2021 00:03
ASLANTEPE
27 Temmuz 2021 00:03
GEL DE ARAMA...
24 Temmuz 2021 00:03
NELER OLUYOR MALATYADA...
10 Haziran 2021 00:03
SEVCAN ORHAN MALATYADA
31 Mayıs 2021 00:03
GANERENİN YÜKÜNÜ ÇEKENLER VE YOĞURTÇU BAZARI
29 Mayıs 2021 00:03
ESKİ BAYRAMLAR
15 Mayıs 2021 00:03
Şahin Tepesi
07 Mayıs 2021 00:03
ÖLÜM YIL DÖNÜMÜNDE RAHMETLE ANIYORUM... NURETTİN SOYKAN
06 Mayıs 2021 00:03
KERNEK...
01 Mayıs 2021 00:03
MALATYADA İLK RADYO
23 Nisan 2021 00:03
SIĞIRA GATMA
02 Nisan 2021 00:03
ÇANAKKALE DESTANI
22 Mart 2021 00:03
GÜZEL MAHALLEM
22 Mart 2021 00:03
HORHOP
27 Şubat 2021 00:03
ESKİ OTOBÜS ŞOFÖRLERİ
04 Şubat 2021 00:03
PAVLİKİANLAR VE MALATYA
30 Ocak 2021 00:03
TOMMİKS
08 Ocak 2021 00:03
ÖZKAN SÜMER
25 Aralık 2020 00:03
ADNAN IŞIK
23 Aralık 2020 00:03
ARDIÇ AĞACI
18 Aralık 2020 00:03
İCATLAR
11 Aralık 2020 00:03
FABRİKATÖR MEHMET BEY. (ARABOSMAN)
04 Aralık 2020 00:03
GEÇMİŞİNİ BİLMEYEN GELECEĞİ İNŞA EDEMEZ
26 Kasım 2020 00:03
İSPANYOL PAÇA PANTOLON
20 Kasım 2020 00:03
GÜZEL GÜNLERDİ VESSELAM
13 Kasım 2020 00:03
NE GÜZEL KOMŞUMUZDUN SEN ..
06 Kasım 2020 00:03
ŞİRKET HANI
05 Kasım 2020 00:03
BESLENME ALIŞKANLIĞIMIZ
29 Ekim 2020 00:03
ZİYARETLERİMİZ
23 Ekim 2020 00:03
HÜSEYİN ÖZHAN
19 Ekim 2020 00:03
ESKİ FOTOĞRAFÇILAR
17 Ekim 2020 00:03
OYUNLARIMIZ
16 Ekim 2020 00:03
HADİ DAYI
15 Ekim 2020 00:03
ZÖHRE ANADAN Bİ MEKTUP DAHA VAR...
10 Ekim 2020 00:03
DAKTİLO
02 Ekim 2020 00:03
NEREDE O ESKİ BANKALAR
25 Eylul 2020 00:03
MIH OSMAN
23 Eylul 2020 00:03
GANERE
18 Eylul 2020 00:03
ZÖHRE ANADAN MEKTUP VAR...
11 Eylul 2020 00:03
HÜSEYİN YEŞİL
31 Ağustos 2020 00:03
MALATYA MASALI
14 Ağustos 2020 00:03
MATALCI AMCA
07 Ağustos 2020 00:03
NEDEN DÜŞER GİBİ YAPTIK!!!
04 Ağustos 2020 00:03
ESKİ BAYRAMLAR
31 Temmuz 2020 00:03
GEÇMİŞE ÖZLEM
25 Temmuz 2020 00:03
KIRK AMBAR
17 Temmuz 2020 00:03
ZALATACILAR (SALATACILAR)
03 Temmuz 2020 00:03
CEMAAT KURMA
01 Temmuz 2020 00:03
PASTANELERİMİZ
26 Haziran 2020 00:03
MALATYA RADYOSU
25 Haziran 2020 00:03
BELEDİYE BAŞKANLARININ DİKKATİNE
20 Haziran 2020 00:03
MAZİDEKİ LEZZETLER. (2)
19 Haziran 2020 00:03
MAZİDEKİ LEZZETLER.
12 Haziran 2020 00:03
TABELACILAR
05 Haziran 2020 00:03
HAYRETTİN ABACI'NIN ANISINA
01 Haziran 2020 00:03
KIŞLA CADDESİ
22 Mayıs 2020 00:03
İRAN BAYRAĞI
15 Mayıs 2020 00:03
GÜLMEK LAZIM
08 Mayıs 2020 00:03
BÜYÜK BAŞKAN NURETTİN SOYKAN RUHUN ŞAD, MEKANIN CENNET OLSUN...
06 Mayıs 2020 00:03
KORONAYA BİR DE BU AÇIDAN BAKALIM.
01 Mayıs 2020 00:03
RAMAZAN GELDİ HOŞ GELDİ
24 Nisan 2020 00:03
EVDE KAL MALATYA
17 Nisan 2020 00:03
ASİMİLE OLMAK
16 Nisan 2020 00:03
ÇOCUKLUK LEZZETLERİ
10 Nisan 2020 00:03
NECATİ DİKMEN
03 Nisan 2020 00:03
BİR KERNEKLİNİN GÖZÜYLE...
27 Mart 2020 00:03
KORONA, KORONA NE İŞLER AÇTIN BAŞIMA
21 Mart 2020 00:03
ÇANAKKALE DESTANI
20 Mart 2020 00:03
KERNEK AİLE GÖL GAZİNOSU
13 Mart 2020 00:03
HÜRRİYET AİLE ÇAY BAHÇESİ
09 Mart 2020 00:03
NANO TEKNOLOJİ
02 Mart 2020 00:03
OKUDUĞUNU ANLAMAK
21 Şubat 2020 00:03
TURAN ÇEVİK
14 Şubat 2020 00:03
Bedo
13 Şubat 2020 00:03
UÇURTMA .
07 Şubat 2020 00:03
UDİ NEVRES BEY.
04 Şubat 2020 00:03
ŞEHİR KUZEYE DOĞRU BÜYÜMEMELİDİR
31 Ocak 2020 00:03
KİRAZ ÇALMAK.
27 Ocak 2020 00:03
MİSAFİRLİK
16 Ocak 2020 00:03