Bir türlü erişilemeyen “Erişilebilirlik”

5378 sayılı Engelliler Kanununun geçici 2. ve 3’üncü maddelerine dayanılarak hazırlanan “Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği” 20 Temmuz 2013 tarih ve 28713 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmişti.

Yönetmelik, umuma açık hizmet veren her türlü yapılar ve açık alanlar ile toplu taşıma araçlarında erişilebilirliğin izleme ve denetimini yapacak olan komisyonların teşkili, çalışma usul ve esasları ile idari para cezalarının uygulanmasına ve genel bütçeye gelir kaydedilen idari para cezası tutarlarının kullanımına ilişkin hususları belirlemek amacıyla çıkarılmıştı.

Yönetmeliğin yayımlanmasının ardından her ilde komisyonlar oluşturulmuş ve vakit geçirmeden resmi binalar ile ibadet yerleri, özel eğitim, özel sağlık tesisleri, sinema, tiyatro, opera, müze, kütüphane, konferans salonu gibi kültürel binalar ile gazino, düğün salonu gibi eğlence yapıları,  otel, özel yurt, iş hanı, büro, pasaj, çarşı, alışveriş merkezi gibi ticari yapılar, spor tesisleri, yüzme havuzu, genel otopark ve buna benzer umuma ait binalar, mevcut tüm yol, kaldırım, yaya geçidi, açık ve yeşil alanlar, spor alanları ve benzeri sosyal ve kültürel alt yapı alanları ve toplu taşıma araçlarında erişilebilirlik denetimleri başlatılmıştı.

Engelli ve Yalı Hizmetleri Genel Müdürlüğünün web sitesindeki 27 Aralık 2021 tarihli açıklamada o güne kadar kamuya açık olan kapalı ve açık alanlar olmak üzere yaklaşık 45 bine yakın alanda denetimlerin yapıldığı belirtiliyor.

Genel Müdürlüğün web sitesinde erişilebilirlik bölümünde yer alan istatistik bilgilerini incelediğimde ise şu ana kadar denetim yapılan 45 bine yakın yer arasında Türkiye genelinde 2 bin 332 tane kamu ve özel olmak üzere kurum ve kuruluşlara Erişilebilirlik Belgesi verildiği görülüyor.

Erişilebilirlik Belgesi alan bu kurum ve kuruluşların içerisinde bin 43 tanesi kamu bin 289 tanesinin ise özel kuruluş olduğu görülüyor.

Bunlar arasında ise 600’ü kamu, 314’ü ise özel olmak üzere toplam914 tanesinin binalara ait olduğu, 421’i kamı, 973’ü ise özel olmak üzere toplam bin 394 tanesinin toplu ulaşım araçlarına ait olduğu ve 22’si kamu, 2’si özel olmak üzere toplam 24 tanesinin ise açık alanlara ait olduğu görülüyor.

Erişilebilirlik Belgesi alan kamu binalarını incelediğimizde ise bu belgeleri alması gereken kamu kurumlarının başında gelmesi gereken valilikler ile Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlük binalarının çok az sayıda olduğunu görmekteyiz.

Bilindiği gibi Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği gereğince komisyonlardan bu iki kurum sorumlu olmaktadır.

Komisyonlardan başkanlığından sorumlu olan valiliklerden 81 il içerisinde sadece 7 ilin Adıyaman, Elazığ, Isparta, İstanbul, Rize, Şanlıurfa ve Yalova Valilik binasının Erişilebilirlik Belgesi aldığı görülürken 74 ilin ise belge alamadığı görülüyor.

Valiliklerden sonra komisyonların yürütülmesinden sorumlu olan Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerinden 81 içerisinde sadece 19 ilin Adıyaman, Batman, Bingöl, Burdur, Bursa, Diyarbakır, Düzce, Erzurum, Gaziantep, Hatay, Isparta, Kahramanmaraş, Kayseri, Kırıkkale, Kütahya, Niğde, Rize, Trabzon ve Yalova Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü binasının Erişilebilirlik Belgesi aldığı görülürken 62 ilin ise belge alamadığı görülüyor.

Malatya’da ise şu ana kadar biri özel, ikisi ise kamu olmak üzere üç kuruma Erişilebilirlik Belgesi verildiği görülüyor. Bunlardan bir tanesi havaalanı, biri özel bakım merkezi ve sonuncusu ise Malatya Büyükşehir Belediyesi tarafından Korumalı İş Yeri statüsü kapsamında yaptırılarak hizmete açılan Gülen Yüzler Kafesi’dir.

Erişilebilirlik Belgesi almaya kazanan kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlarını açıklayan Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, bu listenin yanı sıra denetim yapılmasına rağmen herhangi bir düzenleme yapmadıkları için ceza kesilen kurum ve kuruluşlarına ise listede yer vermediği görülüyor.

Oysa 5378 Sayılı Engelliler Kanunun geçici 3.maddesinin altıncı fıkrasında denetim yapılan yerler arasında herhangi bir düzenleme yapmayan kamu kurum, kuruluş ve özel kuruluşlara yönetmelik gereğince ceza kesileceği açıkça belirtilmişti.

Hangi ilimizde kaç tane kamu kurumu, kaç tane özel kuruluşa ceza kesilip kesilmediği, kesildiyse ne kadar ceza kesildiği de kamuoyuna açıklanmalı diye düşünüyorum.

Sözün özü olarak, daha önceleri de defalarca ifade ettiğim gibi denetlemeler sonucunda gerekli düzenlemeleri yapmayan kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlara ceza yazılması yasada açıkça belirtilmiştir. Bu nedenle yasayı çıkaran Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı yetkililerine sormak istiyorum. Çıkardığınız yasayı uygulamayan ve görevini ihmal ederek engellilerin halen sorun yaşamasına neden olan idarecilere karşı neden bir yaptırım uygulamıyorsunuz? Engellilerin yaşadığı erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik sorunlarının çözümünü duyarsız ve vurdumduymaz idarecilerin inisiyatifine mi bırakıyorsunuz?