Fikri Demirtaş
[email protected]
Malatya'da Venk Şapeli
29 Haziran 2022 10:59Malatya'da Venk Şapeli
Malatya'da Venk Şapeli
MALATYA, ERMENİ SURP KRİKOR LUSAVORİÇ VANKI
(Manastır) Kahverengi tabelası olmayan Dinsel ve Kültürel Yapı
Surp Krikor Lusavoriç Vank ( manastır)
Tarihi, kültürel ve turistik alanları gösteren kahverengi tabelası olmayan Malatya , Battalgazi ilçesi şehre 2 km. mesafede Çamurlu / Venk mahallesinde bulunmaktadır. Restorasyon sonrası defalarca gitmeme rağmen içerisini hiç göremedim. Anahtarını müzede olduğu söylenmektedir
Kilise-Şapel'in yeni restorasyonu aslına uygun şekilde restore yapılmamıştır.
"Tescil Durumu: 12.03.1977/ A-359 , 1 Grup Yapı.
Yapım tarihi 4. yüz yıl
Çevre düzenlenmesi Malatya Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılmıştır.Kilisenin orijinali 1540 metre kare yüzölçümü parsel içerisindedir. Etrafında bahçeler ve yaşam alanları varmış.
Sanal medyada edindiğimiz bilgilere göre temmuz ayının ikinci yarısında
İstanbul'da yaşayan Malatyalı Ermeniler tarafından kurulan Malatya Hayder yönetiminin organizasyonu ile
Türkiye'den ve yurt dışından gelecek Malatyalı Ermeniler, Süryaniler tarafından önce Surp Yerrortutyun kilisesinde ayin yapılacak sonra Venk Kilise/ Şapel ziyaret edilecekmiş.
"Malatya’daki Ermeni manastırlarının en eskisi olarak kabul edilen ve yerel dini liderin yazın yaşadığı bu manastırın, Beydağ’ının doğusunda, “Guluçkar” diye adlandırılan kayalıklar üzerine ve 4. Yüzyılda inşa edilmiş olduğundan bahsedilmektedir. 13. Yüz yılın başında Ermenilerce tamir edilmiştir. Günümüze ulaşan kilise de bu dönemden kalmadır. 20. Yüz yılın başında da işlevini sürdüren Surp Kirkor Lusavoriç Manastırı Haziran 2022 tarihinde kiliseye asılan mermer yazıtta;
"Bu bina 1670 yılında venk şapeli olarak yapılmış olup ilk kez 2012 yılında restore edilmiştir. 2022 yılında Malatya Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan tarafından onarımı ve çevre düzenlenmesi yapılmıştır." yazmaktadır.
Yeni asılan yazıtta kilisenin 1670 yılında yapıldığı yazılsa da kaynaklarda 1670 yılında kilise tamir görmüş ve tamir kitabesi asılmıştır.
Yukarıda ki resimde : "Arevmedyan Hayastan/ Malatya Venk köyü, Surp Krikor Lusavoriç Vank'ı yıkılmadan önceki hali üst kat veremli hastalar için senatoryum. Günümüzde alt katıda halen ayakta olan küçük şapel restore edilmiş. " yazmaktadır.
Şapel restorasyondan öncesinde harabe halde olmasına rağmen de , bu kutsal mekana Malatyalı Ermeniler, Süryaniler tarafından hatta toplumun tüm kesimlerince Türkler, Kürtler, Alevi- Kızılbaşlar, Müslümanlar ve turistler tarafından da ziyaret edilmektedir.
Fotoğraf: Pilot, Atilla Özdemir
Küçük bir tepenin üstüne inşa edilen manastırdan, günümüze yalnızca kilisesi ulaşmıştır . Kilise; dikdörtgen, bazilika planlı bir yapıdır Kesme ve moloz taştan yapılmıştır Kilisenin taşıyıcı unsurları taştan olup, üzeri çift meyilli bir çatı ile örtülmüştür 10.30 x 6.60 metre büyüklüğünde bir alanı kapsamaktadır.
Gezgin öğretmen olarak bir önerim; Venk kilisesinin yamacında yolun üstünde okul, altında okulun lojmanı bulunmaktadır. Hatta Kilisenin doğu tarafına ihata duvarının bitişiğine yakın zamanda bir ev yapılmıştır. Venk( Çamurlu) mahallesinde yeterli sayıda öğrenci olmadığından taşımalı eğitim yapıldığı için bu binalar kaderine terk edilmiş, harabe haldedir.
İlkokul ve okul lojmanı
Harabe halde bulunan bu binaların yerine güzel bir seyir terası ve sosyal tesis yapılması durumunda hem Malatya halkı hem de gelen turistler acil ihtiyaçlarını karşılayabilecekler. Malatya'yı Battalgazi ilçesi, Yıldıztepe, Orduzu, Karakaya Barajı, Elazığ yolu, Baskil Abdulvahap ziyareti ve Muşar dağındaki kartal yuvası gibi bin yıllık Kadim Süryani Mor Ahron manastırını kuşbakışı seyredebileceklerdir.
Arslantepe Höyüğü 'nün UNESCO’nun Dünya mirası Listesi’ne girmesi ile Malatya ülkemizde ve Dünyada dikkatleri üzerine çekmeye başlamıştır. Şimdiden bile yerli yabancı turistler gelmeye başlamıştır. Kalıcı listeye girebilmesi için Malatya'daki Kurumların UNESCO'nun Arslantepe Höyüğünde yapılacak isteklerini yerine getirmeleri için bir an önce üzerlerine düşen çalışmaları yapmaları gerekmektedir.
Malatya Büyükşehir Belediyesi tarafından restorasyonu yapılan Ermeni Surp Yerrortutyun / Üç Horan (Taşhoran) Kilisesi . Medyada , resmi yazışmalarda Taşhoran kilisesi olarak geçen bu mimari eserin tarihi asıl ismi Malatya Ermeni Surp Yerrortutyun ( Üç Horan / Üçlü teslis )dir. Yerli halkın ve resmi kurumların Taşhoran dediği kahverengi tabelası olmayan Kilisesi’nin 28 Ağustos 2021 tarihinde "
106 yıl sonra ilk ayin Malatya’da bulunan tarihi Üç Horan Kilisesi, 106 yıl sonra tarihi anlara tanıklık etti. 100 yılı aşkın süredir harap halde olan yapı hem kilise hem de kültür merkezi olarak hizmet verecek.
Kilisenin açılışı
kültür ve İnanç turizminde dikkatleri Malatya’ya çekti. Dünyanın farklı noktalarındaki turistleri ve Malatyalı Ermenileri kente yönlendirmeye başladı bile.
Ermeni Surp Yerrortutyu / Üç Horan Kilisesi, Ermeni Surp Kirkor Lusavoriç Vank (Manastırı )giriş kapının yanına asılan mermer yazılarda bu dini yapıların gerçek tarihteki adı ve " Ermeni" kelimesi yazılmadığını gördüm. Bir eğitimci araştırmacı-yazar olarak dikkatimi çekti. Umarım ki sehven veya gerçek bilgi edinmeden "Ermeni" kimliği yazılmamıştır.
Malatya Valiliğinin , İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünün, Malatya Büyük Şehir Belediyesinin Türk İslam eserlerinin ve diğer milletlere ait tarihi eserlerin cami,kilise,Havra,çeşme, kervansaray, kale yerleşim yerlerinin isimlerini yazarken araştırma yaparak orjinal isimlerini yazmaları.
Ermeni Surp Yerrortutyun / Üç Horan kilisesininde resmi belgelerdeki asıl isminin resmiyete yansıması ve Ermenice, İngilizce ve Türkçe tanıtım yazıtı, kahverengi levhası yazılması daha bilimsel ve kanımca uygun olacaktır.
Malatya Büyükşehir Belediyesi tarafından tarihi Ermeni Kilisesine asılan mermer yazıtta "Bu bina 1893 yılında Taşhoran Kilisesi olarak yapılmış olup 1905 yılında ilk kez onarım görmüştür.1969 yılında geçirdiği yangından 2020 yılına kadar atıl kalmış 2020-2021 yılında Malatya Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan tarafından kültür ve sanat merkezi olarak Restorasyonu yapılmıştır." Yazmaktadır
Venk Şapeli açıldığında da şehrimizin kültürel değerlerine önemli bir katkı sağlayacaktır. Kent belleğinin yeniden canlanmasına katkı sağlayacak en anlamlı projelerden biridir. Venk Şapeli de bağrında birçok acıyı , sevinci taşıyor. Biraz da bu yüzden, daha fazla sahiplenmeyi restorasyonla Venk Şapelinin taşları yıllardır uyuduğu yerden kalkmış. İnanç turizmine açılmasını cemaatinin gelmesini hak ediyor...
Kaynak: 1- 1915 öncesinde Osmanlı İmparatorluğunda Ermeniler Raymond H. Kevorkıan / Paul B. Paboudjıan
2- Malatya Ermenileri coğrafya, Tarih, Etnografya / Arşağ Alboyacıyan
Not:
Emekli Uzm. Görsel sanatlar öğretmeniyim. Tarihe, Sanat Tarihine, farklı kültürlere inançlara ilgi duyuyorum. Gezinyazıları yazıyorum. Yazdığım konular hakkında yanlışlarım varsa, yeni bilgiler varsa mail 'ime gönderirseniz memnun olurum.
Fotoğraflar:
Yol arkadaşım Adil Aktaş'ın
ve Fikri Demirtaş kadrajından.
Yorumlar (0)
Yazarın Diğer Yazıları
IŞIKLAR SÖNMESİN
08 Ocak 2024 10:59
Ali Kapısı Derneği Abdal Musa Birlik Lokması
20 Aralık 2023 10:59
Sazlılar Derneğinde Abdal Musa Lokması
07 Aralık 2023 10:59
Zeynel Abidin Vakfında Abdal Musa Lokması
03 Aralık 2023 10:59
Seyituşağı Köyünde Abdal Musa Birlik Lokması
16 Kasım 2023 10:59
MALATYADA REKLAM TABELACILIĞI
03 Kasım 2023 10:59
Endüstri mirası tescili Tuğla Bacası restorasyonu bekliyor
28 Ekim 2023 10:59
GÜNDÜZBEY- PINARBAŞI KAPTAJ GEZİSİ
17 Ekim 2023 10:59
KABAH ABDAL TÜRBESİ ve GÜRGÜR DEDE TÜRBESİ
10 Ekim 2023 10:59
ELEMENDİK PINARI
02 Ekim 2023 10:59
HEKİMHAN'DA 'TORLAKÇILAR' EKMEKLERİNİ ATEŞ VE KÜLDEN ÇIKARIYOR
09 Eylul 2023 10:59
HEKİMHAN KÖYLÜKÖYÜNDE SARIÇAM ORMANI
29 Ağustos 2023 10:59
BATTALGAZİ'DE ASIRLIK KARA DUT
22 Ağustos 2023 10:59
Zeynel Abidin'de Aşure Lokma Etkinliği
18 Ağustos 2023 10:59
Hekimhan'da Dört Yüz Yılık Ceviz Ağacı
05 Ağustos 2023 10:59
VEFA KONAĞI, DEPREMZEDELERE MESKEN OLDU!
03 Ağustos 2023 10:59
TARİHİ ESERLERE SAYGI
31 Temmuz 2023 10:59
AKÇADAĞ KÖY ENSTİTÜSÜNDE SİNEMA ANILARI
28 Temmuz 2023 10:59
Profesyonel Fotoğrafçı HÜSEYİN KOÇ Son Yolculuğuna Uğurlandı
09 Temmuz 2023 10:59
BİR BOZKIR KÖYÜ GEBELİ / ARAPGİR
09 Temmuz 2023 10:59
Karapınar'da ŞAH -I MERDAN Ziyareti
09 Temmuz 2023 10:59
DOĞANYOL'UN YENİDEN DOĞUŞU
15 Haziran 2023 10:59
GELİNCİK TEPE
07 Haziran 2023 10:59
AKÇADAĞ KÖY ENSTİTÜSÜ 6 ŞUBAT DEPREMİNİN ARDINDAN
27 Mayıs 2023 10:59
ÂŞIK VEYSEL... Sivrialan köyüne yolculuk...
16 Mayıs 2023 10:59
MEMLEKETİM YIKIK VİRANE OLDU
19 Mart 2023 10:59
MALATYA'DA SITMA SAVAŞ VE BABAMIN ANILARI
13 Ocak 2023 10:59
MALATYA SÜMERBANK FABRİKASI İŞÇİSİNİN RÜYASI
28 Kasım 2022 10:59
AKÇADAĞ KÖY ENSTİTÜSÜNÜN ' GARİP' MEZARLIĞINA SAHİP ÇIKILDI
25 Kasım 2022 10:59
ENGÜZEKLİLER CEM EVİNDE ABDAL MUSA - BİRLİK CEMİ
08 Kasım 2022 10:59
ADINI YİTİREN OKUL...Akçadağ Köy Enstitüsü
13 Ekim 2022 10:59
Hekimhan Ballıkaya (Mezirme) Mahallesi
22 Eylul 2022 10:59
HEKİMHAN-GİRMANA 1. KÜLTÜR ŞENLİĞİ
01 Eylul 2022 10:59
RUS PAZARI / BİT PAZARI
20 Ağustos 2022 10:59
MALATYA ÜÇ HORAN KİLİSESİNDE İKİNCİ AYİN
14 Ağustos 2022 10:59
Kiliseden Kültür Merkezine
28 Temmuz 2022 10:59
Aspuzu Bağları: Karadut Ağacı
11 Temmuz 2022 10:59
TEMMUZ SICAĞINDA İKİ KARA GÜN
04 Temmuz 2022 10:59
Fetiye Uzun Hasan Cami
30 Haziran 2022 10:59
Vefalı Malatyalıların Doğanşehir Gezisi
29 Haziran 2022 10:59
CHP KÖY ENSTİTÜLERİ MASASI VE PROJELERİ
21 Haziran 2022 10:59
MALATYA'DA UMUMİ TUVALETLER SORUNU
20 Haziran 2022 10:59
SEYYİD AZİZ DEDE(Ape Aziz) ANMA ETKİNLİĞİ
15 Haziran 2022 10:59
MAVİ DEĞİRMEN / Seferihisar - İzmir
15 Haziran 2022 10:59
Bir Gezi Anısı
06 Haziran 2022 10:59
ASPUZU BAĞLARI
06 Haziran 2022 10:59
Hüseyin Doğan Dede 39.Ölüm Yıl Dönümünde Anıldı
25 Mayıs 2022 10:59
MALATYA DEMİRYOLU MENFEZİNİN HAZİN SONU
13 Mayıs 2022 10:59
MELİTA
10 Mayıs 2022 10:59
YAZAR ÖZGÜR SİNAN'LA ÇANAKKALE'DE KEYİFLİ BİR RÖPORTAJ
07 Mayıs 2022 10:59
KARAGÜL
30 Nisan 2022 10:59
TARİHİN İZİNDE... Mezar Taşlarından Yapılan Demir Yolu Menfezi
30 Nisan 2022 10:59
NE BAHARLARIMIZ GEÇTİ ÖMÜRDEN
11 Nisan 2022 10:59
MALATYA'DA KAYISI AĞAÇLARI ÇİÇEK AÇTI
04 Nisan 2022 10:59
AKÇADAĞ KÖY ENSTİTÜSÜNÜN SAHİPSİZ MEZARLIĞI
01 Nisan 2022 10:59
Akçadağ Köy Enstitüsü 1947 mezunu Öğretmen MUAZZEZ YILMAZ
17 Mart 2022 10:59
ELAZIĞ/ KEBAN- DENİZLİ KÖYÜ KERVANSARAYI
25 Şubat 2022 10:59
Balıkesir'de Tahtakuşlar Köyü
14 Şubat 2022 10:59
GÜLE GÜLE BİLGE İNSAN, İSMAİL KAYGUSUZ...
04 Şubat 2022 10:59
Lütfi Özgünaydın: 'Bir zamanlar Kemaliye'
30 Ocak 2022 10:59
Malatyalı Yazar Necati Güngör beyi İstanbul'da ziyaret
25 Ocak 2022 10:59
KÖY ENSTİTÜLERİNDE KÜTÜPHANELER
24 Ocak 2022 10:59
AKÇADAĞ KÖY ENSTİTÜSÜNDE SİNEMA ANILARI
24 Ocak 2022 10:59
Gazateci Hrant Dink katledildiği yerde anıldı.
24 Ocak 2022 10:59
Geçmişin İzinde DAMASCUS Sergisi
13 Aralık 2021 10:59
DEMİRYOLU KÜÇÜK İSTASYONLARI
03 Aralık 2021 10:59
MALATYADA YENİ FiDANCILAR SİTESİ HAZIR
22 Kasım 2021 10:59
Malatya'da Vanlı Hoca: Şeyh Hacı Hamid Hamd-î Vânî El- Malatî (1873 1955)
22 Kasım 2021 10:59
Malatya'da Venk Manastır ve Kilisesi
16 Kasım 2021 10:59
Malatya'da 'Venk' Manastır ve Kilisesi
25 Eylul 2021 10:59
ARGUVAN YOLLARINDA
15 Eylul 2021 10:59
HEKİMHANLI SADIK BABA
15 Eylul 2021 10:59
Malatya ERHAÇ Askeri Hava üssü Adı Nereden Geliyor
15 Eylul 2021 10:59
HEKİMHANLI ÂŞIK ESİRİ BABA
08 Eylul 2021 10:59
SÜRYANİ KADİM MOR BARSAUM MANASTIRI / DİLBER KALESİ
24 Ağustos 2021 10:59
ASLANTEPE HÖYÜĞÜ'NÜN UNESCO YOLCULUĞU... Temmuz 31, 2021
03 Ağustos 2021 10:59
Malatya'ya kuşbakışı bakanları şaşırtan dairesel tarlalar
27 Temmuz 2021 10:59
Aşağıbağlar Suflâ Cami (1850) Yeşilyurt/Malatya
26 Temmuz 2021 10:59
MALATYA'DA ROMA ODA MEZARLARI... YİNE TOKİ
26 Temmuz 2021 10:59
Okulun Atatürk Anıtına Saygısızlık
08 Temmuz 2021 10:59
MALATYA CASA ŞEHİTLİĞİNİN KÜNYELİ MAHZUN AĞAÇLARI
08 Temmuz 2021 10:59
ŞEKER FABRİKASININ ALKOL ÜNİTESİ KADERİNE TERK EDİLDİ
05 Temmuz 2021 10:59
AKÇADAĞ KÖY ENSTİTÜSÜ YERLEŞKESİNDEN HÜZÜNLÜ KARELER
28 Haziran 2021 10:59
BİN YILLIK SELÇUKLU KIRK KARDEŞLER MEZARLIĞI İÇLER ACISI HALDE
28 Haziran 2021 10:59
Ulu Camii Sit Alanına 30 yıl önce yapılan okul binası yıkıldı
07 Haziran 2021 10:59
Battalgazi Çolakoğlu Köyü
24 Mayıs 2021 10:59
Malatyada sebze fidelerini dikme, dönemi başladı
04 Mayıs 2021 10:59
Hurda Depolarının Şehir Dışına Çıkarılması
04 Mayıs 2021 10:59
Malatya'da İlkbahar
14 Nisan 2021 10:59
YOLUM DÜŞTÜ HACI BEKTAŞ'A
05 Nisan 2021 10:59
SANCAKTAR ABDULVAHAP GAZİ TÜRBESİ
18 Mart 2021 10:59
TOPKAPI SARAYI ve CELLAT ÇEŞMESİ
07 Mart 2021 10:59
KARACA AHMET SULTAN TÜRBESİ
07 Mart 2021 10:59
AYASOFYA'YA YOLCULUK.
27 Şubat 2021 10:59
MALATYA ÇINARLI CAMİİ / SURP ASDVADZADZİN Kilisesi
21 Şubat 2021 10:59
ŞAHKULU SULTAN DERGÂHI
07 Şubat 2021 10:59
ZEYNEP- KAMİL HASTANESİ ÖLÜMSÜZ BİR AŞK HİKAYESİ
01 Şubat 2021 10:59
MALATYALI İSMAİL AĞA CAMİİ. HAMAMI, ÇEŞMESİ
30 Ocak 2021 10:59
Koca Vaiz Baba Türbesi
30 Ocak 2021 10:59
TÜRBE VE TABUTDA ÖRTÜ (PÛŞÎDE) KÜLTÜRÜ
28 Aralık 2020 10:59
ŞEYH BEDREDDİN'İN MEZARINI YAPIN
25 Aralık 2020 10:59
UMUMİ TUVALETLER
09 Aralık 2020 10:59
HEKİMHAN, TARİHİ SURP PIRGİÇ KİLİSESİ
03 Aralık 2020 10:59
HEKİMHAN'IN TARİHİ MEZARLIKLARI ve YENİ MEZARLIĞIN HİKAYESİ
29 Kasım 2020 10:59
Hekimhan Hükümet Binası Yangını
26 Kasım 2020 10:59
ARAPGİR'İN KAHVERENGİ YOL LEVHALARI
19 Kasım 2020 10:59
İÇİNDE MEZARLIĞI OLAN OKUL
12 Kasım 2020 10:59
HEKİMHAN DİPSİZ GÖL (SÜLÜK GÖLÜ)
04 Kasım 2020 10:59
Malatya'dan Hatay'a Hafta Sonu Gezisi
28 Ekim 2020 10:59
MALATYA'DA İLYAS TENEKELİ KÖŞK MİNARELİ CAMİ
22 Ekim 2020 10:59
HEKİMHAN CEVİZiNİN HİKAYESİ
16 Ekim 2020 10:59
MALATYA SURP YERRORTUTYUN (Taşhoran ) Kilisenin Yeni Kubbesi.
14 Ekim 2020 10:59
Yüce dağ başında bir garip mezar
11 Ekim 2020 10:59
Hekimhan'ın Tarihi Çeşmeleri Kaderine mi Terk Edildi?
07 Ekim 2020 10:59
Kapatılan Köy okulları kaderine mi terk edildi?
06 Ekim 2020 10:59
DİLEYİCİ ROMANI-Fatma Çağlayan
16 Eylul 2020 10:59
12 EYLÜL KARANLIĞINDA KAYBOLAN BİR NESİL
13 Eylul 2020 10:59
SULTANSUYU HARASINA HİPODROM NEDEN YAPILMIYOR?
25 Temmuz 2020 10:59
MALATYA'DAN ERZİNCAN-BAŞBAĞLAR KÖYÜNE YOLCULUK...
23 Haziran 2020 10:59
Hekimhan-Güzelyurt Ilıca Tıpka Ocağı
19 Haziran 2020 10:59
HEKİMHAN - YAĞCA GEYİK ve DAĞ KEÇİSİ ÜRETİM MERKEZİ
16 Haziran 2020 10:59
FUGACI ABBAS USTA (Abbas Soğukpınar)
15 Haziran 2020 10:59
MALATYA KAYISI ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
22 Mayıs 2020 10:59
Aziz Mor Ahron Kadim Süryani Manastırı (M.S 329)
17 Mayıs 2020 10:59
MALATYA SÜMER İLKOKULU BİNASI YIKILIYOR
11 Mayıs 2020 10:59
IŞIKLAR SÖNMESİN
23 Nisan 2020 10:59
370 YAŞINDA KIZILCIK AĞACI
19 Mart 2020 10:59
MEZAR TAŞLARINDAN YAPILAN DEMİRYOLU KÖPRÜSÜ
18 Mart 2020 10:59