Bir gececik mihman oldum Onar'a
Aman Onar Dede sen imdat eyle
Özümü bağladım ol nazlı Pir'e
Aman Onar Dede sen imdat eyle
Adın Şeyh Hasan'dır hem derik Oner
Elbet er olanda bulunur hüner
Adını işiden secdeye iner
Aman Onar Dede sen imdat eyle
Kimimiz dardadır kimimiz yolda
Kimi zulümatta kandadır kanda
Tut elimiz' koyma bizi dar günde
Yetiş Onar Dede sen imdat eyle
Dört duvar üstüne binasın' kuran
Mahrum kalmaz eşiğine yüz süren
Horasan elinden azmedip gelen
Yetiş Onar Dede sen imdat eyle
Kalkıp Horasan'dan sökün edensin
Urum diyarını mekan tutansın
Çağıranın imdadına yetensin
Yetiş Onar Dede sen imdat eyle
Pir Sultan'ım düşmüş dürür cüdaya (cüda: ayrı, ayrılmış)
Halim' arzedeyim Bari Hüda'ya (Bari: yaratıcı)
Canım kurban olsun Onar Dede'ye
Yetiş Onar Dede sen imdat eyle
III.Murat döneminde Sivas Valisi olan Deli Hızır Paşa tarafından idam ettirilen Banazlı Âşık Pîr Sultan Şeyh Hasan Onar Dede için bu dizeleri yazmıştır.
Pir Sultan'ın Çaldıran öncesi ve sonrası yaşananlardan kurtulmak için, Divriği-Arapkir-Kemaliye ilçelerinin ortak arazisi olan Sarı Çiçek Yaylası'nda Koca Haydar adıyla bir zaman gizlendiği, Sarı Çiçek Yaylası'na çok yakın, Arapkir ilçesinin sınırları içerisinde bulunan Onar köyündeki Şeyh Hasan Oner türbesi ve zaviyesini ziyaret ettği ve orada konakladığını belirleyen bu nefesin günümüze geldiğini yazmaktadır rahmetli İsmail Kaygusuz.
Bu nefeste Şeyh Hasan'a yalvarmakta, “zulümat (karanlık) içinde ve darda bulunduklarını” açıklayarak, bu evliyadan “imdat!” istemektedir.
Hafta sonunda 13 Yıl önce ziyaret ettiğimiz Onar köyünde, Şeyh Hasan’ın kurduğu köyde yapılan etkinliklere katıldık, yine çok şeyler öğrendik.
Arapgir’de Samime Aydınlar Kültür Merkezinde “Onar Köyü ve Arapgir” konulu panelde konuşma yapan Prof.Dr. Alemdar Yalçın, Şeyh Hasan Onar Dede’nin İpek üreticisi olduğunu açıkladı.
Özbekistan’da Ahmet Yesevi’nin bir kaşık ustası, Somuncu Baba’nın ekmek ustası olduğunu anlatan Prof.Dr.Yalçın, Anadolu’ya gelen ve Onar’a yerleşen Şeyh Hasan Dede’nin burada İpek kumaşı üreten İpek böceğini meyve vermeyen dut ağaçlarında üreterek usta, kalfa ilişkisi ile ipek böceklerinin ürettiği kozalarla ipek kumaşı ürettiğini ilk defa açıkladı.
Onar köyünde iki çeşit dut üretiminin yakın zamana kadar bulunduğunu, meyve veren dutlardan pekmez ve diğer ürün üretiminin yapıldığını, meyve vermeyen dut ağaçlarında ise ipek böceklerinin koza ürettiğini kaydeden Prof.Dr. Yalçın, sonradan meyve vermeyen dut ağaçlarının aşılanarak yok edildiğini anlattı.
Bu nedenle Prof.Dr. Ali Yaman Hoca’nın da önerdiği gibi, Şeyh Hasan Onar her yönüyle araştırılması gereken önemli tarihsel bir değerdir.
Şeyh Hasan’ın Özbekistan’da Ahmet Yesevi’nin yanında iken öğrendiği ifade edilen İpek Kumaşı üreticisi olduğu araştırması da çok yönlü olarak incelenmelidir.
Araştırmalara göre Çin, dünyanın en büyük ipek üreticisi olarak hakim bir konuma sahiptir. Yılda 146.000 metrik ton ipekle bu Doğu Asya ülkesi, her yıl yalnızca 28.708 metrik ton ipek üreten en büyük rakibi Hindistan’ı büyük ölçüde geride bırakmaktadır. Özbekistan ise 3. Sırada yer almaktadır. Hala Özbekistan’da ipek üretimi yaygın bir şekilde yapılmaktadır.
Kaldı ki Arapgir ve çevresinde çok sayıda meyve vermeyen dut ağaçlarının ipek böceklerinin yuvası olduğu halde bu dutlar aşılanarak meyve veren dut ağaçlarına dönüştürüldüğü de bir gerçektir.
Öyleyse Şeyh Hasan Onar’ın Özbekistan’dan Anadolu’ya gelirken beraberinde getirdiği İpek Kumaş üreten sırrını da araştırmak gereklidir.
Önce meyve vermeyen dutlar yetiştirilmeli, sonra da ipek böcekleri koza üretmek üzere dut ağaçlarına yerleştirilerek ipek koza üretimi zor olmasa gerek.
İpek hala tüm dünya da en pahalı kumaştır.
1200’lü yıllarda Şeyh Hasan Onar Arapgir’de dünyanın en pahalı kumaşını üretmeyi başarmış ise Arapgir bunu bugünlerde daha da başaracak imkanlara sahiptir.
Yaşlılar anlattılar:
-“Her bahçede meyve vermeyen dut ağaçlarımız bulunurdu. Neden meyve vermiyor diye beklerdik. Böceklerde vardı, meğer bu dutlar ipek üretiyormuş ama biz bilmezdik.”
Şeyh Hasan Onar etkinliklerine katılan MHP Malatya Milletvekili Mehmet Celal Fendoğlu’nun dediği gibi…
“Şeyh Hasan Onar Dede ile Onar köyünü tanıtamamışsak bu ayıp da bize yeter”
Onar köyü ve Şeyh Hasan Dede her yönüyle araştırmaya değerdir.
Bu yıl 15 bin kişi ziyaret etmiş.
Arapgir ilçesine gelenlerin sayısı ise 500 binleri aşmış.
Meğer mezhepsel kavgalar uğruna ne değerlerimizi kaybetmişiz.
Pir Sultan’ın dediği gibi:
“Kalkıp Horasan'dan sökün edensin
Urum diyarını mekan tutansın”
Dizelerinde olduğu gibi Anadolu Eren’i Şeyh Hasan Dede Urum diyarına mekan kurup 1200’lerde Onar’da ipek kumaşı üretmiş ise, bizlerde bunu yeni duyuyorsak vay halimize…
Yetiş Onar Dede Sen İmdat Eyle…
