Malatya'da Selçuklular ve Osmanlılar döneminden kalan birkaç medrese kalıntısı ve adı vardır. Bunlardan Halfetih ve Hüseyin Gazi medreselerinin yalnızca adı kalmış, Bu medreseler fiziki olarak yok olmuşlardır. Günümüze, yalnızca yarı yıkık Sahabiyye-i Kübra Medresesi gelebilmiştir.
Sahabiyye-i Kübra Medresesi kazı alanı Battalgazi Anadolu Lisesi( Battalgazi eski İmam-hatip lisesi)
Malatya Müzesinde Antropolog - Etnoarkeolog Hüseyin Şahin Sahabiyye-i Kübra Medresesi ile ilgili gönderdiği araştırma yazısında Sahabiyye-i Kübra Medresesini yaptıran kişinin Sahabettin Hızır olduğu BOA-TD 156’daki arşiv kayıtlarından anlaşılmaktadır. Malatya ve civarını gezmiş olan A. Gabriel’in, F. Grenard’dan nakline göre; medresenin Malik Eşref zamanında (1367 - 1376) “Mimar Semaddin Muhammed İbn Osman ve Takvur oğlu Stefan isimli Ermeni ustaya” tamir ettirildiği yazmaktadır. Bu medreselerin 1913 yılına kadar kullanıldığı Vakıf gelir tutanaklarından anlaşılmaktadır. Sultan Selim Han tarafından vakfına değirmen ve bahçe gelirinin bağlanmış olduğuna dair kayıtlar mevcuttur (BOA-TD 156 s.25),
Sahabiyye-i Kübra Medresesi
Bir başka kaynakta ise şunları yazıyor : "Eski Malatya’da medrese yapısı olarak günümüze sağlam olarak gelebilen tek yapı olma özelliğini taşımaktadır. Şehir surları içerisinde, ulu caminin güneyindedir. Yapının kesin yapım yılı belli olmamakla birlikte genelde XIII. yüzyılın ilk çeyreği, XIII. yüzyıl ile XIV. Yüzyılın üçüncü çeyreği içerisinde yapılmış olabileceği kabul
edilmektedir. Açık/Kapalı avlulu (?), iki eyvanlı ve tek katlı medreseler grubu içerisinde sınıflandırılan yapıdan günümüze taçkapının sağ kanadı, bitişindeki türbe ve ana eyvanı gelebilmiştir. "
Kaynak:Anadolu Selçuklu döneminde Malatya ve Tokat çevresinde bulunan bazı yapılar üzerine düşünceler.Mustafa Kemal Şahin
Ulu Camii
Anadolu’ da bulunan ilk ve tek dört eyvanlı, Kubbesinde Süleyman mührü ve muhteşem çinileri bulunan, 800 yıllık tarihin izlerini taşıyan Cami.Anadolu Selçuklu Devleti döneminde I. Alâeddin Keykubat tarafından 1224 yılında yaptırılmış olduğu söylenir fakat Malatya Evkaf Defterinde Keykavus Bin Keyhüsrev zamanında (1211 -1220) yaptırıldığı kayıtlıdır.T.C. Malatya Valiliği ( Alıntı )
Battalgazi İmam - Hatip lisesi ( Farabi Anadolu İmam- Hatip lisesi) hikâyesi
Taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunması gereği, hem ulusal hukuk kuralları tarafından hem de uluslar arası sözleşmeler tarafından hüküm altına alınmıştır. Taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunmasıyla bir yandan milli kültürün oluşumu sürecinde yaşananlara ışık tutan değerler korunurken, diğer yandan insanlığın ortak geçmişinin ve mirasının ortaya koyduğu eserlerin yaşatılması sağlanır.
Malatya Battalgazi ilçesinde Arkeolojik Sit Alanı olan Selçuklu döneminde yapılan Ulu camii, Sahabiyye-i Kübra Medresesi ve diğer tarihi eserlerle çevrilidir. Ulu cami imamı İslam hoca önderliğinde
Sahabiyye-i Kübra Medresesi bitişiğinde yapılan camiye ait betonarme tuvaletinin üstüne 1985 yılında yatılı Kuran Kursu yapılması için bağış toplanmış . Sonra bu karardan vaz geçilerek İmam Hatip lisesi yapılmasına karar verilir.Kısa zamanda dört katlı bina yapılır. Milli eğitim Bakanlığınca bağımsız imam Hatip lisesi açılmasını uygun görülmemesi üzerine 18 Şubat 1986 tarihinden itibaren Malatya Merkez İmam Hatip Lisesi'nin şubesi olarak eğitim-öğretim hizmeti vermeye başlamıştır.
Sahabiyye-i Kübra Medresesi kazı alanından Battalgazi Anadolu Lisesi( Battalgazi eski İmam-hatip lisesi) Fotoğraf: Alıntı
1987 yılında Eskimalatya Belediyesi Encümeninin ittifakla aldığı kararla “ESKİMALATYA” ismi ünlü Türk İslam Komutanı ve Kahramanı Battalgazi’nin burada yaşamasından dolayı değiştirilerek “BATTALGAZİ” adını aldı. Eskimalatya Kasabası 19.06.1987 tarih ve 3392 sayılı kanunla (04.07.1987 tarih ve 19507 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.) ilçe oldu.
Malatya İmam-hatip lisesinde resim öğretmeni olarak görev yaparken bize bağlı şube olan Eski Malatya'da ki okula haftada iki gün giderek resim derslerine girdim .Malatya İmam Hatip lisesi müdürü Meslek dersleri öğretmeni Şadi Kul'du...
Okul binasının mimari projesinin Battalgazi ilçesinin arkeolojik sit alanın da bulunan tarihi eserlere de uygun değildi.. Bu binaya yatılı okulun malzemeleri ranzalar, dolaplar, masalar merdiveni çok dar olduğundan merdivenlerden çıkarılamadı. Binanın her katının birer penceresi kasasından sökülerek malzemeler buradan içeriye alınmıştı.
Sonraları devletten okula harcanan para kadar ödenek alınarak okulun arka tarafına binaya bitişik geniş bir merdiven yapılmıştı.
Sahabiyye-i Kübra Medresesi kazı alanından Battalgazi Anadolu Lisesi( Battalgazi eski İmam-hatip lisesi)Fotoğraf: Alıntı
Okul , 27 Eylül 1991 tarihinde ise müstakil hale getirildi. Halkın okula gösterdiği ilgi okulun fiziki yetersizliğine çözüm getirmiş, 5 Mayıs 1992 tarihinde Yaptırma ve Yaşatma Derneği kurulmuş ve 21 derslikli hizmet binasın üzerinde yapılacağı arsanın, dönemin Belediye Başkanı Merhum Mustafa YILMAZ tarafından tahsis edilmesi ile işe başlanmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Merhum Kenan KOLUKISA tarafından temeli atılan hizmet binası, 23 Aralık 1996 tarihinde eğitim öğretime hazır hale getirilir.
Farabi İmam Hatip lisesi müdürü Ömer Faruk Kılıçaslan, Emekli öğretmen Adil Aktaş, Malatya İmam Hatip Lisesi Emekli Resim öğretmeni Fikri Demirtaş
Karahan Mahallesi Kırkkardeşler Sk. No1 Posta Kodu 44210 Battalgazi/ MALATYA Malatya İl Merkezine uzaklık 9 kilometre Hasan Basri hazretleri türbesi yolu üzeri
yeni yapılan modern imam-hatip lisesine taşınmıştır.
Battalgazi İlçesi Farabi Anadolu İmam Hatip Lisesi
Battalgazi Ulu Camii yanındaki eski bina, bir süreliğine kız öğrencileri tahsis edilir. Sonra Battalgazi Anadolu Lisesi olarak hizmet vermiştir. 1997 Haziran ayında inşaatına başlanan 288 kişilik İmamhatip pansiyon binası 16 Kasım 1999´da hizmete girmiştir. Halen 249 öğrenci kontenjanı ile pansiyon hizmeti verilmeye devam etmektedir. 21 Nisan 2008 tarihinde de Anadolu İmam Hatip Lisesi bölümü açılmıştır.
Farabi Anadolu İmam Hatip lisesi Pansiyonu
İlimizin büyükşehir olması ve bunun sonucunda okul isimlerinin karışması nedeniyle, il Milli Eğitim komisyonu kararıyla okulumuzun ismi, 13.02.2015 tarihinde Battalgazi Anadolu İmam Hatip Lisesi iken İl milli eğitim müdürü Ali Tatlı zamanında Farabi Anadolu İmam hatip lisesi olarak değiştirilmiştir. Bu yeni isim (Farabi: Ünlü Türk filozofu ve bilgini (870-950). Türkistan'da Farab bölgesinde doğan Farabî'nin asıl adı Ebu Nasr Muhammet'tir...) tarihi ve güzel olmasına rağmen vatandaşlar ve öğrenciler tarafından da kabul görülmemiştir. Tekrar İlçenin ve tarihine de coğrafyasında uygun olan Battalgazi İmam-hatip lisesi olmasını arzu etmektedirler...
fotoğraf:Alıntı / Battalgaz Anadolu Lisesi ( Eski İmam-hatip lisesi binası)
Dönemin Belediye Başkanı Selahattin Gürkan 23 Eylül 2014 tarihinde yerel medyada yer alan haberlerde;
"Kültür ve Turizm Bakanlığı ile yaptığımızı projede, Sahabiyye-i Kübra ve Ulu Camii çevre düzenlemesi anlamında 250 bin liralık bir proje gerçekleştirdik. Büyük bölümü bakanlığımızdan, kalanı da belediyemiz tarafından karşılanmaktadır.
Medrese temelinin doğudaki Battalgazi Anadolu Lisesine yönelmesi ... Temelin üzerindeki Anadolu Lisesi’ni de kaldırarak bu alanda kamulaştırılması gereken kısımlar kamulaştırılarak, Sahabiyye-i Kübra Medresesi’ni vakıflarla birlikte kazı çalışmalarını bitirerek Anadolu’ya ışık saçan bir medresemizi tarihimize kazandıracağız.” dedi.
Sahabiyye-i Kübra Medresesi
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıkları Koruma kurulu ve belediyemizin burada ki yapılaşmanın yasa dışı ve imar dışı olduğunu ifade eden Belediye Başkanı Selahattin Gürkan bundan dolayı sit alanına yapılan bu okulun yıkımının gerçekleştirildiğini söyledi.
fotoğraf: Alıntı / Özel Proje Alanı planı
Eskimalatya Kale Surlarının bulunduğu alan Arkeolojik Sit Alanı olup, bu bölgede Koruma Amaçlı İmar Planı yapılarak Sivas Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylanmıştır.
Sur içerisinde yer alan Ulucami’nin güneyinde bulunan Üç kardeşler ve Beş Kardeşler Türbesi, Halfetih Minaresi ve Sahabiyye-i Kübra ve Sahabiyye-i Suğra Medreselerinin bulunduğu alan , Koruma Amaçlı İmar Planı içerisinde Özel Proje Alanı olarak planlanmış ve 2017 yılında Anadolu Lisesinin bulunduğu alan da özel proje alanına dahil edilmiştir. Özel proje alanı içerisinde yapılacak olan kazı, restorasyon ve çevre düzenleme projelerinin bir bütün olarak yapılması amaçlanmıştır.
fotoğraf: Alıntı / Özel Proje Alanı planı
1985 yılında halkın maddi desteği ve devletin katkılarıyla milyarlarca para harcanarak Arkeolojik sit alanı üzerine yapılan Malatya Battalgazi Anadolu Lisesi ( Eski Battalgazi İmam - hatip Lisesi ) binası yaklaşık 30 yıl sonra 13 Haziran 2017 tarihinde yıkılarak Sahabiyye-i Kübra Medresesi kazı alanına dahil edilmiştir... Halkın ve devletin milyarlarca parası plansız, programsız yanlış ve siyasi kararlar yüzünden görüldüğü gibi heba olmuştur...
Fotoğraflar Yazı: Fikri Demirtaş
fikridt@hotmail.
Farabi İmam Hatip lisesi Atatürk Köşesi
Sahabiyye-i Kübra Medresesi kazı alanından Ulucamii
Sahabiyye-i Kübra Medresesi
Yıkılan Eski İmam-hatip lisesinin alanı
İnönü Mahallesi, Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yanı, Gazeteciler Basın Konteynır Merkezi YEŞİLYURT/MALATYA