2020 Yılının 24 Ocak günüydü.
Malatya, Elazığ-Sivrice’de meydana gelen 6.8’lik depremle sallanmıştı. O gün Akçadağ Başpınar’daydık Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan ile birlikte. Arabalar binerken sarsıntıyı yaşamıştık, Malatya’ya gelişimizde yaşadıklarımızı hala unutamayız.
Malatya yıkılmış haberleri geliyordu, her kes ne olduğunu anlamaya çalışıyordu.
Biz Beylerderesi köprüsü ayakta kalmış mıdır diye düşünerek Viyadüğe geldiğimizde gaza bastığımızı hala anlatırız.
Elazığ’da yıkım ağır olmuştu ama Malatya da hasar da büyüktü. 20 Bine yakın konut hasar almıştı.Eski binalarda yarıklar meydana gelmişti.Süratle yaraları sarmak için kollar sıvandı, ihaleler yapıldı, deprem evleri inşa edildi.Pütürge ve Doğanyol adeta yeniden inşa edildi, resmi binalar yenilendi, yollar genişletildi, yeni binalar ilçelere hava kattı.
Kale ilçesi adeta bu depremle binalarını yeniledi, ilçeye renk geldi. Battalgazi Gelincik Tepesi deprem konutlarıyla yeni yerleşim alanı oldu. Depremde evlerinden olanlara deprem konutları verildi hala da verilmeye devam ediliyor. Ancak yıkılan konutların yerleri, arsaları, birkaç örnek dışında tamamen yerinde öylece duruyor. Bu arsalar nasıl değerlendirilecek, nasıl değerlendirilecek hala bilinmiyor.
Depremzedelere indirimli satışlı birer ev önerilirken eski arsalarının da kendileri tarafından değerlendirilmesi isteniyor.
Depremzedelerin bir araya gelerek yıkılan evlerinin yerindeki arsaları değerlendirmeleri mümkün görünmüyor.
Daha önceden Gazeteciler Cemiyetini ziyaret eden AFAD Malatya İl Müdürü Mustafa Türker’e iadeyi ziyarette bulunduk.
Neler yapıldığını öğrenmeye çalıştık.
AFAD’ın Malatya’da organizesini sağlayan, depremzedelerin yaralarını sarması için yasal mevzuatın gereğini yapan İl Müdür Türker anlattı: “2020 Depreminin ardından Malatya’da 4 bin 122 adet konut ihalesi yapıldı. Bin 555 adet de Köy evi ihalesi gerçekleştirildi.
2 Bin 998 Konutun inşaatı tamamlanarak bin 851 adedi hak sahiplerine teslim edildi.
504 Adet Köy evi de tamamlanarak hak sahiplerine teslim edildi.Halen bin 124 Adet konutun inşaatı devam ediyor. Bin 51 adet köy evi inşaatı da sürmekle birlikte hak edenlere teslim aşamasına getirilmiştir.”
Köy evleri Villa gibi yapılmış. Toplu konutlar ise 4-5 katlı toplu konutlardan oluşuyor, onlarda da inşaat kalitesi bir hayli yüksek.
Konutların yapıldığı yerleşim yerleri ilçelerin gözde mekanları haline gelmiş.
Malatya ve ilçelerde deprem felaketi konutların yenilenmesi açısından bir fırsata çevrilmiş.Konut fiyatları Malatya’da almış başını gitmiş.2+1 Konutun fiyatı 300 bin liradan başlıyor olmuş.
TOKİ Tarafından yapılan deprem konutları, geçmiş yıllarda yapılan afet evlerine, imar iskan konutlarına benzemiyor. Yapıldıkları yerlerde modern siteleri andırıyor. Gelincik Tepesinde süzülen deprem evleri bölgeyi cazibe merkezine çevirmiş durumda. Beydağındaki kentsel dönüşüm nedeniyle yapılan konutların yapısı göz alıyor.
Yeşilyurt bölgesinde Yakınca’da yapılan 499 deprem konutunun durumunu sorduk Müdür Mustafa Türker anlattı:
“Yakınca’da da Kaynarca’da da inşaat çalışmaları devam ediyor. Yakın bir zamanda kuraları çekilecek. 4-K Sitesi sakinleri başta olmak üzere depremde evleri yıkılan hak sahiplerine buraya yerleştirilecek. Çok mağdur olan ve eşyasını hemen taşıyacak hak sahipleri var. Zor günler yaşadılar. 4-K Sitesi sakinleri 3+1 kurasına girerek evlerini teslim alacaklardır.”
Yakınca’da arsayı Yeşilyurt Belediyesi tahsis etmiş, AFAD Malatya İl Müdürlüğü konut yapımı için TOKİ’ye ödenek vermiş. Yeri alan TOKİ ne Yeşilyurt Belediyesine, ne de AFAD sormadan konutları 3+1 yerine yarısını 2+1 konut olarak inşa etmiş. Böyle olunca da daha önceden 3+1 konut sözü verilen depremzedeler 2+1 konutların kurasına alınması için hak sahiplerinden tek tek imza toplanmıştı.
Depremzedelerin itirazı, AFAD İl Müdürü Mustafa Türker’in değerlendirmesiyle evlerinden olan 4-K sitesi sakinleri 3+1 kurasına girerek evlerine kavuşacaklar.
Ayrıca Malatya Deprem bölgesi. Fay hatlarının kuşattığı harita üzerinde Malatya’nın olası bir depremde ne hale geleceğini düşünmek zorundayız.
130 Km. ileride Elazığ-Sivrice’de meydana gelen deprem Malatya’da 20 bin konuta zarar veriyorsa ve 6 bin konut yeniden inşa ediliyorsa, Malatya veya yakınlarında meydana gelecek bir deprem de halimiz nice olur?
O nedenle eskiyen ve depreme dayanıksız tüm binaları yenilemek gerekiyor.
Bakınız hastaneler yenilendi, Okullar yenileniyor, resmi binaları yeniden inşa ediliyor ama şehir merkezinde 30-40 hatta 50 yıllık binalar hala yerinde duruyor. Yıkım kararı verilmiş binalara dahi el atılmıyor. Yıkılan evlerin yerleri ne olacak bilinmiyor.
Depremde hazır olmak için yeniden bir seferberlik gerekli.Bunu yapmak içinde Belediyelerimize iş düşmektedir.
