HEKİMHAN KÖYLÜKÖYÜNDE SARIÇAM ORMANI
Hayrettin Karaca'nın( Erozyon Dede) Ziyareti
Hekimhan Köylüköyü'nde Sarıçam Koyağı
Türkiye’de en yüksek irtifadaki sarıçamların Hekimhan Köylüköyünde de yetiştiğini biliyor muydunuz?
Hekimhan ilçesine bağlı Sivas yolu üzerinde Hasançelebi beldesinden sonra Köylüköyü Mahallesi, çam koyağında bulunan sarıçam ormanı ile ünlüdür. Mahalle 1700 metre rakımda yer almaktadır ve çam ormanları, yeşilin her tonunu barındırmaktadır.
Sarıçam Ormanları, gerçek dünyadan, hayaller alemine geçeceğiniz gizli bir geçit gibi. Kışın beyaz kar örtüsüyle, yazın ağaçların arasından süzülen güneş ışıklarıyla, sonbahar ve ilkbaharda da büründüğü bin bir çeşit rengiyle Köylüköyü Sarıçam Ormanları dört mevsim görsel bir şölen sunuyor.
Ormanlarımız, doğaseverler ve gezginler için büyük önem arz etmektedir. Her mevsim fotoğrafçılık anlamında turizme ivme kazandıracak fotoğraflar da bu ormanlarda çekilmektedir.
Yol arkadaşım eğitimci araştırmacı yazar Güngör Bebek ile Hekimhan Atatürk heykelinin bulunduğu alanda 26 Ağustos 2023 tarihinde buluştuk. Birlikte 1700 rakımlı Köylüköyünde bulunan Çam Koyağına gidip sarıçam ormanında ağaçların fotoğrafını çekmek için öğlen sıcağında yola çıktık.
Malatya-Sivas kara yolu üzerinde art arda tünellerden geçiyoruz. Tıpkı hayatlarımız gibi!.. eskiyi ardımızda bırakırken, yeni bir kapı açılıyor!.. Karanlıktan, aydınlığa!..
Hasançelebi beldesini geçtikten az sonra yolun sağında Köylüköyü yol levhası görünce . Köy yoluna saptık. Düşük vitesle sohbet ederek yolumuza devam ettik. Yol asfalt ve oldukça tenha. Dağların başındaki bu köyün yalnızlığını anlamamıza da ışık tutuyor.
Yolun iki tarafında alıç ağaçları ve çalılıklar var.
Sarı çiçekli yalangılar, eşek dikenleri, çoğu bitkiler kurumuştu.
Hekimhan'a 21 km uzaklıktaki Köylüköyüne yarım saat içinde ulaştık. Mezra sessiz ve sakin, taştan yapılı evler ilk bakışta dikkat çekiyor. Yolun iki tarafında kayısı, elma ve ceviz ağaçları. Köylüler evlerinin önüne sebze ekmişler.
Göç diğer köyler gibi buraları da vurmuş. Evler boşalmış, genç nüfus büyük şehirlere göçmüş ama bazı köyler, akıbetleri her ne olursa olsun kendi toprağını asla terk etmeyen koca çınarlara ve çoban köpeklerine kalmış.
Köylüler ağırlıklı olarak Malatya ve Ankara’ya göçmüşler.
Güngör hoca aracını akrabalarının evinin önüne park etti. Kayısı bahçesinin içinden geçerek greyderle sarıçam ormanına kadar yeni açılmış toprak yolda traktör izlerini takip ederek konuşa konuşa gittik. Yürürken bir taraftan da Köylüköyü'nü seyrediyordum. Uzaktan köy yeşillikler içinde çok güzel görünüyordu.
Köylüköyü
Bana göre burada yaşamak pastoral bir şiir gibi.
Ağustos sıcağının öğlen güneşi çok yakıcı ve parıltılıydı. Aşağıdaki dereyi dolduran kavak ve söğüt ağaçlarının dışında çevrede alıç ağaçları, dağ armudu ve çalılıklar var biçilmiş tarlaların anızı sapsarı. Yama dağının eteğinde
koyağa ulaşınca sarıçam ağaçlarının hafif esen rüzgârda yavaş yavaş başlarını eğerek bize "hoş geldiniz" diye seslenmesi çok etkileyiciydi. Biz de onlara gereken hürmeti gösterdik ve sarıldık ağaçlara. Sarıçamlar arasında mis gibi orman havasını ciğerlerimize doldurduk.
F.Demirtaş
Sarıçam, ismi: levhalar halinde ayrılan gövde kabuğunun tilki sarısı renginden gelir. Bu ağaç: narin gövdeli, sivri tepeli ve ince dallıdır.
Yetişkin sarıçam ağaçlarını boyu, 40 metreyi aşabilir. Yaprakları ince ve kısadır ve mavimsi yeşil rengi, ilk bakışta diğer çam türlerinden ayırt edilmesini sağlar.
Sarıçam ağaçlarından birinin kökü topraktan dışarı çıkmış koltuğu andırıyordu. Güngör hocamla burada oturduk ve sohbete daldık.
Moladan sonra sarıçam ağaçlarının olduğu alanı gezdik. Toprak yapısı çok gevşek olduğundan alanda çok şiddetli erozyon göze çarpıyordu. Göğe doğru uzanan ağaçların kökleri erozyon nedeniyle toprak yüzeyine çıkmıştı. Ahtapotun kolları gibi dört bir yana uzanmıştı.
Güngör Bebek
Burada yaklaşık 5-6 ha'lık bir alanda Sarıçam grupları ve bireyleri bulunmaktadır. Alan genel olarak doğu bakıdadır. Alanda çapları 5 cm ile 40 cm arasında değişen 150-200 civarında birey yer almaktadır. En uzun ağacın boyu 12,5 m. olarak ölçülmüştür. Ayrıca çok sayıda küçük fidan bulunmaktadır. 20 cm. boyunda olan bazı fidanların 10 yaşında olduğu tespit edilmiştir. Alanın eğimi % 20 ile % 60 arasında değişmektedir. Toprak tozlu, gevşek ve organik maddece fakirdir. Bu yayılışta üç adet kuru dere bulunmaktadır. Köylüköyü sarıçam ormanları, yaklaşık 10 hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Ormanlarda, sarıçamın yanı sıra, köknar, karaçam, meşe, gürgen ve kavak gibi ağaçlar da bulunmaktadır.
Kendi ekolojik yapısı içinde gelişmeyi sürdürebilen, altı çimen çiçek olup kuru ot ve çalıyı içinde barındırmayan, bu nedenle orman yangınları görülmeyen Pinus Silvetris ( Sarı çam)tipi ormanlık alan kışın beyaz, yazın da yemyeşil görünümüyle fotoğrafçıların ilgi odağı olduğunu belirtmeliyim. Kartpostallık manzaraların oluştuğu ve Boz Ayı, Vaşak, Kurt, Tilki gibi çok sayıda yırtıcının yanı sıra kuş türlerine ev sahipliği yapan Bölgenin doğal güzellikleri arasında yer alan ve soğuk iklime dayanıklılığıyla ön plana çıkan sarıçam ormanlarının değerini bilip koruyalım.
Ormanlarımızın daha sağlıklı olması ve gençleşmesi. Işık ve boşaltma kesimleri ile biyolojik bağımsızlığını kazanan fidanların üzerindeki yaşlı olanları alandan çıkarırken, tohumlama ve toprak işleme çalışmalarıyla da doğal olarak tohumdan fidanlar, fidanlardan da yeni ormanlar kurulmaya çalışılmalı.
Ağaçların bulunduğu yer köylülerce ziyaret olarak kabul edilmiş ve ağaçları kesmemişler, kuruyan dalları bile Cemlerde ve adaklar kesildiğinde lokmalar yapıldığında yakacak olarak kullanılmış. Böylece orman varlığı kuşaktan kuşağa korunmuş. Bu ağaçların birkaç tanesi domuzların sürtünmesi ile kurumuş. Köylülerin inançları gereği itina ile korudukları sarıçamlar, dikenli tel örgü ile çevrilerek korunmalı ve kurumaları önlenmelidir.. Bu yayılışta özellikle Köyü'ndeki Sarıçam popülasyonları folklorik ve mistik bir değere sahiptirler. Sarıçam popülasyonları koruma altına alınmalıdır. Domuzlara karşı da önlem alınması gerekmektedir. Sarıçam meşceresi "anıt meşcere" olarak kayıt altına alınmalıdırlar.
Değerli Bir Gen kaynağı
Orman Bölge Müdürlüğü’nün incelemelerinin ardından hazırlanan bilgi notunda şu ifadeler yer aldı:
Orman Bölge Müdürlüğü tarafından Hekimhan’ın Boğazgören Köyü Zorbahan Dağı mevkiinde yapılan incelemelerde, bu bölgede toplam 43 adet sarıçam varlığının tespit edildiği belirtilerek, Hekimhan ilçesinin Köylü Köyünde yapılan incelemede de, bu bölgede toplam 150 ile 200 adet arasında sarıçam tespitinin yapıldığı aktarılarak, sarıçamların da domuzların sürtünme yapması nedeniyle tehlike altında olduğu belirtildi."
Köyün Muhtarı Oktay Yılmaz ile tlf sohbetimizde; Köylüköyündeki Çam koyağına gitmek için Köy içinden, Seydi Memet mezrası ve Darağanın ağılından üç noktadan yol ulaşımı olduğunu belirtti.
Köyün dağlarında derelerin de yabani hayvan ayı, kurt, başak, domuz, tilki yaşamının sürdüğü ve Çam koyağının üzerinde Kurt dede ziyareti " olduğu bilgisini vermişti
Köylüköyünün merkezi, Seydi Mehmet ve Güvercinlik küme evleri mezraları Türk Kızılbaş alevidir.
Çoban Yusuf mezrası Kürt Sünni olup bu yöreye sonradan yerleşmişlerdir.
Köyün öğrencileri taşımalı eğitim ile Hasan Çelebiye gidiyorlarmış. Emekli bir öğretmen olarak köy ilkokullarının kapatılmasına, harabe halde bırakılmasına paslanmış bayrak direklerinde ay yıldızlı bayrağımızın dalgalanmamasına bir türlü anlam veremiyorum. Yollar asfalt, ulaşım rahat. Elektrik, bilgisayar her tarafta var.
Sivas Malatya sınırında Amerikan Radar uzay üssü Yama dağı zirvesinde görünüyordu.
Yama Dağı Radar
Aşağıda, çok ileride derelerde kavak ağaçlarını öbek öbek fark ediyoruz. Bulunduğumuz tepenin dereye inen tarafında ilginç taş oluşumlar alçalarak uzanıyor. Adeta bir fay kırığı gibi dizi dizi uzanan taş oluşumlar arasından sarıçamların yetişmesi doğal bir görüntü oluşmuş durumda. Seyir için ve fotoğraf çekmek için harika bir yer burası.
Burada doğanın eşsiz manzarasının keyfini sürerek deklanşöre basarak ve cep telefonumuzla da onlarca fotoğraf çektik.
Tema Vakfı Onursal Başkanı
Hayrettin Karaca Malatya'da
Yusuf Kendirli, Hayrettin Karaca
Malatya Yeşilyurt Bostanbaşı'da ki bahçesinde 370 yaşında Kızılcık ağacı olan mimar Yusuf Kendirli , Hayrettin Karaca'yı ( Erozyon Dede) kızılcık ağacını Türkiye ulu ağaçlar literatürüne sokmak, korumayı resmileştirmek ve gelecek nesillere aktarmak amacıyla, kurucusu olduğu TEMA vakfı onursal başkanın sayın Hayrettin Karaca'yı Malatya'ya davet etme hikayesini 29 Ağutos'da 2023 de bahçesinde sohbetimizde anlattı.
F.Demirtaş-Yusuf Kendirli
"Hayrettin Karaca'yı Yalova Arboretum'da (Ağaç Parkı) bulunan evine iki kez gittim. Bir defada İstanbuldaki evine giderek 370 yaşındaki kızılcık ağacını görmesi için davet ettim. En sonunda davetiminden kurtulamadı "Deli oğlan erkek sözü veriyorum geleceğim" dedi.
2007 Mayıs ayında Kahramanmaraş"tan Maraş Tema yetkilileri ile Malatya'ya geldi. Bahçemizdeki evimizde eşitim Nilgün hanım efendi ile iki gece evimizde konuk ettik.
Yusuf Kendirli, Hayrettin Karaca, Nilgün Kendirli
Hâlâ meyve veren kızılcık ağacını görünce Deli oğlan dünyada yaşlı ağaç olarak görmediğim ağaç kalmadı. Kızılcık ağacı olarak ilk defa böyle bir ağaç görüyorum.
Ağaçın köklerini kapatmak için toprak sermişsin. Bu işlemin yanlış. Bu ağaç ta doğdu büyüdü vakti gelince birgün ölecek. Sakın ola bu güzel ağaca hiç ilaç atmayası" demişti.
Barguzu Kızılcık ağacı , F.Demirtaş
O gün Hayrettin Karaca'yı bahçede ki evimde ziyaret etmek için Malatya Tema Vakfı Başkanı Nazmi Değirmenci, Orman Bölge Müdürü, Kayısı Araştırma Müdürü , Yeşilyurt Kaymakamı, Bostanbaşı Belediye Başkanı geldiler .
Hayrettin Karaca Köylüköyü Sarıçam Koyağında
Mimar Yusuf Kendirli bizim evde iki gün kaldktan sonra Mayıs 2007 ' de Hayrettin Karaca ile birlikte Hekimhan Hasan çelebi Köylüköyünde Sarıçam ormanını görmeye Malatya Tema temsilcisi Nazmi Değirmenci, Orman Müdürlüğünden bir orman mühendisi ve ismini hatırlamadığım arkadaşlar ile iki araba gittik.
Orman mühendisi sarıçam ormanı hakkında sunum yaptı. Karaca ormanı görünce çok sevindi. Ağacın birine sarıldı. " Buranın köylülerini kutluyorum bu ormanın korudukları yaşattıkları için "demişti.
20 Ocak 2020'de İstanbulda vefat eden Hayrettin Karaca'yı rahmetle anıyoruz.
Dönüş yolunda Güngör beyin dayısının evine gittik. Eski muhtarla tanıştık. Hoş sohbetler ile keyifli zaman geçirdik.
Anadolu insanının sakinliği, misafirperverliği, tarihten gelen ağırbaşlılığı var. Ziyaret edeceğiniz her köyde birçok güzel hikâye var.
Harika geçen bir günün ardından geri dönüş yolculuğumuza başlıyoruz.
Göz alabildiğince geniş, altın sarısı arazilerde insanlar buğday, arpa hasadını bitirmişti. Sivas tarafından Biçerdöverler deve kervanı gibi ardı ardına dizilmiş Çukurova’ya doğru yol alıyorlardı.
Burda (!) bir köy var. Üstelik hiç uzakta değil…
Köylüköyü sarıçam ormanı sizleri bekliyor.
Bu güzel yolculuğa vesile olan aracı ile götüren yol arkadaşım Güngör Bebek öğretmene teşekkürler….
